O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

4. Sug’oriladigan bo’z tuproqlar sug’orilib, turli muddatlardan buyon qishloq xo’jaligida foydalanib kelinayotgan sharoitda rivojlanadi. Sug’oriladigan bo’z tuproqlar o’zining qator xususiyatlari: profilining gorizontlariga yaxshi tabaqalashmaganligi; gumusning uncha ko’p emasligi (1-1,8 foiz), ammo sug’orish suvi bilan yotqizilgan keltirilmalarda chirindining teng miqdorda tarqalishi, karbonatli gorizontning yaxshi ifodalanmaganligi bilan xarakterlanadi.
Qadimdan sug’oriladigan (voha-bo’z) tuproqlarning barcha profilida sopol idishlarning siniqlari, suyak, ko’mir bo’laklari va boshqa predmetlarning qo’shilmalari uchraydi, chuvalchanglarning aktiv faoliyati izlari yaxshi ko’rinib turadi.
Sug’oriladigan bo’z tuproqlar o’zining zonachalar bo’yicha bo’linish xususiyatiga ko’ra quyidagi tipchalarga: sug’oriladigan och tusli bo’z tuproqlar, sug’oriladigan tipik bo’z tuproqlar, sug’oriladigan to’q tusli bo’z tuproqlar va qadimdan sug’oriladigan (voha bo’z) tuproqlarga ajratiladi (49-rasm).
O’rta Osiyoning qadimdan dehqonchilik qilib kelinayotgan vohalarida (Horazm, Zarafshon vodiysi), qalin agroirrigatsion qatlam (1-2 m dan ortiq)li voha-bo’z tuproqlari tarqalgan. Bu tuproqlarni dastlab M.A.Orlov (1933 y) «Madaniy sug’oriladigan» tuproqlar deb ta’riflagan.
Sug’oriladigan bo’z tuproqlar: oddiy, qayta sho’rxoklangan va shag’alli kabi avlodlarga bo’linadi. Gumusli (agroirrigatsiya) gorizonti qalinligiga qarab, qalinligi kam (<40 sm), qalinligi o’rtacha (40-70 sm) va qalin qavatli (>70 sm) singari turlar ajratiladi.