O`zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti pedagogika fakulteti bt va sti yo’nalishi iii-kurs 206-guruh (2-mutahasislik) talabasi bekchanova Zilolaning matematika o’qitish metodikasi fanidan yozgan kurs ishi

2.2. Quvnoqlar va zukkolar klubi,matematik ro’znoma,matematik ekskursiya tavsifi
Matematik ro’znoma.Matematik ro‘znoma o‘quvchilarda katta qiziqish uyg‘otadi. Matematik ro‘znoma odatda matematika to‘garagi organi hisoblanadi, shu sababli ro‘znoma to‘garak a‘zolarining kuchi bilan o‘qituvchining bevosita rahbarligida tayyorlanadi. Boshlang‘ich sinflarda Kamolat ijtimoiy yoshlar xarakati a‘zolarini hamda yetakchini jalb etish mumkin. O‘qituvchi ro‘znomani tayyorlashda mumkin qadar o‘quvchilarning shaxsiy tashabbuskorligini oshirishga erishish kerak. Devoriy ro‘znomalar quyidagi bo‘limlardan tashkil topishi mumkin:
-Matematika tarixidan bir shingil;
- Sinf o‘quvchilarining matematik hayoti;
- O‘quvchilarga o‘qish uchun tavsiya qilinadigan adabiyotlar;
- Masalalar (qiziqarli, mantiqiy, konkurs);
- matematik o‘yinlar;
-Yumor;
- O‘tgan nomerdagi konkurs masalalarining yechimi va javobini redkollegiyaga topshirgan o‘quvchilar haqida qisqa, lekin maroqli hikoyalar berilishi kerak. Biror matematik haqida hikoya qilindigan bo‘lsa, uning rasmi va rasmning tagida bu olim haqidagi, uning ishlari to‘g‘risidagi ma‘lumot yoki olim hayotidagi qiziq voqealar to‘g‘risidagi kichikroq hi koya beriladi. Olim aytgan fikrlarni yoki u haqidagi boshqa olimlar aytgan so‘zlarni ko‘chirib yozish ham foydali.
Ro‘znomada berilgan masalalarning shartlari qisqa, tez esda qoladigan bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.


Xulosa.
Xulosa qilib shuni aytish zarurki, ta`lim poydevori ilk sinflarda bolalarni o`qish va yozishga o`rgatish, hisoblash ko`nikmlarini hosil qilish o`qituvchilardan omilkorlikni yosh psixalogiyasiga doir chuqur bilimga ega bo`lib o`quvchilar ruhiyatini mahorat bilan boshqarishni taqoza etadi. Hali bilimning foydasini anglamagan bolakaylar bilan mashg`ulotlarni qiziqarli qilib olib borishi lozim. Buning uchun albatta, dastur qiziqarli mashg`ulotlardan bo`lishi undan keyin o`qituvchi mavzuning bolalar e`tiborini jalb etadigan qirralarini topa bilishi darsni o`tishda turli tarqatma, ko`rsatmali materiallardan, ma`rifiy o`yinlardan samarali foydalanish kerak. Boshlang`ich sinflarda matematika o`qitish o`quvchilarning tarbiyasi va rivojlanishi bilan chambarchas bog`liq holda olib borilishi lozim. Matematika mashg`ulotlari o`quvchilarga ilmiy dunyoqarash asoslarini shakllantirishda, bilim qobiloiyatlrini o`stirishga va o`qishga, kollektiv foydali ishlariga jiddiy munosabatni vatanga muhabbatni tarbiylashga bo`lishi kerak. Rejalashtirishda matematik tushunchalarni tayyor hayot materiallari asosida shakllantirish nazarda tutiladi. Bu esa bolalarga darsda o`rganiladigan barcha qoida va tushunchalar hayot talabi bilan vujudga kelgan bo`lib amalda qo`llanishni o`z ko`zlari bilan ko`rishlariga imkoniyat yaratadi. Buning o’zi esa bolalarning fan bilan amaliyot orasidagi bog’liqliklarni to’g’ri tushuntirishga asos yaratadi. Bolalarni turli bog’liqliklarni dastlabgi tanishtirish ko’rib turgan olamdagi bog’liqliklarning sababini ochib berishda katta ahamiyatga ega. Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, o’sib kelayotgan yosh avlodning har tomonlama yetuk, bilimdon kishilarni tayorlashda matematik fanining roli qanchalik muhim bo’lsa, “Fanlar shoxi ” –“Matematika”ni mukammal singdirishda, o’quvchilar mustaqil fikrlashlarini oshirishda, mustaqil ishning roli ham shunchalik muhumdir. Ishimizning birinchi bobda 3-sinf matematikasida asosiy material hisoblangan minglik sonlarni nomerlashni o’rganishni o’ziga xos xususiyatlari, minglik sonlarni hosil qilish, ularni og’zaki nomerlash, sonlarni qo’shish va ayirish metodikasi bayon etilgan. To`rt xonali sonlarni qo’shish va ayirish mavzuni o’rganish uchun zarur bo’lgan deyarli barcha usullar, boshlang’ich sinf o’qituvchisining vazifasi o’quvchilarning ilgari egallagan bilimlarini takrorlash, aniqlashtirish va sistemalashtirishdan, so’ngra esa bu bilimlarni sonlarning yangi, anchagina keng sohasiga ko’chirishdan iborat ekanligi bayon etilgan. Minglik sonlar ichida arifmetik amallar tartibiga oid misollar keltirilgan. Ikkinchi bobda minglik sonlar ustida arifmetik amallar bajarishning asosiy usullari keltirilgan. Minglik sonlarni ko’paytirish va bo’lish natijasida o’quvchilarda hisoblash malaka va ko’nikmalarini egallashlari; ko’paytirish va bo’lish amallari haqidagi, ularni xossalari, amal komponentlari va natijalari orasidagi o’zaro munosabatlar haqidagi bilimlarini kengaytirishlari, chuqurlashtirishlari va sistemalashtirishlari kerakligi bayon qilingan. Minglik sonlarni ko’paytirish va bo’lish a) bir xonali songa ko’paytirish va bo’lish; b) xonali songa ko’paytirish va bo’lish; v) ikki xonali va uch xonali sonlarga ko’paytirish va bo’lish bosqichlardan iborat ekanligi misollar asosida batafsil yoritildi.
Kichik maktab yoshidagi bolalar ham o‘yinqaroq bo‘lib, ularda o‘yinga bo‘lgan qiziqish kuchli bo‘lib, ularda o‘qish, ta'lim olish faoliyati to‘liq shakllanmasdan bo‘ladi. Yosh bolalarning shu o‘yinga bo‘lgan qiziqishlaridan hamda matematik tushunchalarning ularning kundalik amaliy hayotlarida doimo qo‘llash mumkinligini tushuntirish orqali ularni matematika fani asoslarini yaxshi o‘rganishga qaratishlari rnumkin. Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar bilan dastlab ularning kundalik hayotlarida uchrab turadigan voqyeya va hodisalar bilan bog`liq matnli masalalar yechish ularning matyematik tushunchalarni bilib olishga, uni o‘rgatishga o‘zlari mustaqil bu tushunchalarni amaliy darslarda qo‘llashga bo‘lgan qiziqishlarni oshiradi.
Shu narsani esdan chiqarmaslik kerakki, qar bir o‘qituvchi u yoki bu masalaga o‘z pyedagogik salohiyatini ish joyidan obyektiv va suyektiv shart- sharoitdan kyelib chiqib yondashiladi.
Yoshlar ta'lim-tarbiyasida shunday narsaning o‘zi bo‘lmaydi. Har bir ishga masulyatli yondashib o‘zidagilarga qo‘ygan sharoiti vazifalarni bajonidil bajarishga harakat qilishimiz kerak. Shundagina yosh o‘quvchilar ularning vatanimiz uchun sodiq inson bo‘lib yetishi uchun harakat qilamiz
O‘qituvchi bolalarga ikkinchi masala birinchi masalaga qaraganda qiyinroqligini, lekin uni hamma yechishga urinib ko‘rishini aytadi. Kim yecha olmasa avval birinchi masalani yechsin, so‘ngra ikkinchi masalani ham yechish oson bo‘ladi.Masalaning yechilishi usulini umumlashtirish maqsadida vaqti vaqti bilan har-bir ma'lumotli masalalarning yechishlarini elementar tatqiq qilishni o‘tkazib tuzish foydali. Bu masala yechimga ega bo‘ladigan yoki yechimga ega bo‘lmagan, bitta yoki bir necha yechimga ega bo‘lmaydigan, shartlarni shuningdyek bir kattalik qiymatning o‘zgarishiga bog`liq ravishda ikkinchi kattalik qiymatning o‘zgarish shartlarni aniqlash demakdir.
Boshlang‘ich sinflar matematika darslaridaog‘zaki va yozma hisoblashlar usullari imkoniyatlaridan foydalanish uchun har bir tushunchaning mohiyati, mazmuni va uning o‘quvchilar amaliy tajribasiga asoslanilishi hamda ko‘rgazmalilikning keng yo‘lga qo‘yilishi, taqqoslash, xulosa chiqarish va konkretlashtirishga o‘rgatish hisoblash usullarining o‘rganilishi bilan birga umuman boshqa amallardagi o‘xshash qonuniyatlarni taqqoslash asosida keltirib chiqarishga hamda mashq va misollarni yechishni tahlil qilish asosida o‘rgatilishi, xatolar ustida ishlash va bularning barchasidan samarali foydalanish asosini tashkil etadi.
Boshlang‘ich sinflar matematika darslarida arifmetik amallar xossalari va usularini o‘rganishda o‘ziga xos bo‘lgan qonuniyatlarini ko‘paytirish amaliga teskari amal sifatida muvofiqlikda o‘rganilishini talab etsa, ikkinchi tomondan maxsus hollarni taxlil etishda amallardagi xos xususiyatlar bilan taqqoslash muhim ahamiyat kasb etadi. Bu esa o‘quvchilarningog‘zaki va yozma hisoblashlar usullari ko‘nikmalari shakllanishiga va fikrlashlarini o‘stirishiga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi.
Boshlang‘ich sinflar matematika darslarida arifmetik amallar tushunchasiga doir mashq, masalalar va kartochkalar, ko‘rgazmalilik, predmetlar vositasida, nazariy mantiqiy savollardan foydalanish na faqat o‘quvchilarning og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarini chuqur o‘rganishga, ularda mantiqiy tafakkur ko‘nikmalarini rivojlantirishga hamda asosiy boshlang‘ich matematik tushunchalarning nutqda o‘zlashtirilishini ta‘minlaydi va ularni bosqichma-bosqich tafakkur usullari mohiyatini tushunishlariga xizmat qiladi.
O‘quvchilarda boshlang‘ich sinflar matematika darslarida og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarigni muvaffaqiyatli o‘zlatirishlari uchun arifmetik amallar o‘rgatish sistemali jarayon bo‘lishi, bunda o‘qituvchining turli
imkoniyatlardan foydalana olishi. tayyorlovchi savol va topshiriqlardan o‘rinli foydalana olishini talab etadi. Bu shu bilan asoslanadiki, tushunchalar natija va qoidalarning mantiqiy asoslanishida analitik va sintetik usullarni o‘zaro muvofiq holda qo‘llash ularni asoslash va tekshirish, taqidiy fikrlash usullarini qo‘llash uchun muhim ahamiyatga ega.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

I. О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari:
1. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz T.: O’zbekiston 2017 yil
2. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil qatiy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak T.: O’zbekiston 2017 yil
3. Karimov I.A. O`zbekiston XXI asrga intilmoqda. T.: O`zbekiston, 2000 yil II. Ilmiy-uslubiy adabiyotlar:
1. Abduqodirov A.A., Astanova F.A., Abduqodirov F.A. Nazariya, amaliyot va tajriba T.: Tafakkur qanoti 2012 yil
2. Jumayev E.E. Boshlang’ich matematika nazariyasi va metodikasi T.: Turon - Iqbol 2012 yil
3. Jumayev M.E. Boshlang`ich sinflarda matematika o`qitish metodikasi T.: O`qituvchi, 2003 yil
4. Burxonov S., Xudoyorov O`., Norqulova Q. Matematika 3-sinf Sharq nashriyot Matbaa Aksiyadorlik kompaniyasi T.: 2017 yil
5. Bikbayeva N. U. Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi. T.: O’qituvchi, 1996 yil
6. Jumayev M. E., Tadjieva Z. G’. Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi T.: 2005 yil
7. Jumayev M.E., Tadjiyeva Z.G’. Boshlang’ich sinflarda matematikadan fakultativ darslarni tashkil etish metodikasi T.: TDPU 2005 yil 73
8. Jumayev M.E. Bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish nazariyasi va metodikasi (KHK uchun) T.: Ilm-Ziyo 2005 yil
9. Jumayev M. E. Matematika o’qitish metodikasidan praktikum T.: O’qituvchi 2004 yil
10. Jo’rayev R. Zunnunov A. Ta’lim jarayonida o’quv fanlarini integratsiyalash T.: Sharq, 2005 yil
11. Suvonqulov A. K. Hamzayev H. X. Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar Jizzax, 2006 yil
12. Suvonqulov A. K. Hamzayev H. X. Boshlang’ich sinflarda matematika darslarida didaktik o’yinlar Jizzax, 2007 yil
III Internet saytlari:
1. http://www.ziyonet.uz/