II BOB. O’ZBEKISTON TOG’ HUDUDLARINING TABIIY – TARIXIY
ShAROITLARI
2.1. Umumiy ma’lumotlar
Chatqol tizmasi. G’arbiy Tyan-shan hududida joylashgan unda Toshkent
shahridan sharq tomonga 60 km uzoqlikdagi masofada O’zbekistondagi eng ko’hna
qo’riqxonalardan biri-Chotqol biosfera qo’riqxonasi joylashgan. Chotqol
qo’riqxonasi ikki qismdan iborat. Boshqizilsoy (11018ga)-Toshkent viloyatining
Parkent hududida Moydontol (24706 ga) qismi esa Bo’stonliq tumanida joylashgan.
Ikkala qo’riqxona atrofida ham aholi yashash punktlari joylashgan. Navdak,
Nrvich, Sanganak, So’qoq, Zarkent.
Chotqol biosfera qo’riqxonasining asosiy idorasi Toshkent shahridan 35 km
uzoqlikda, Parkent tumani markazida joylashgan
Zomin tog’i va Zomin ―Xalq bog’i‖ning geografik joylashganligi. Xalq bog’i
O’abekistonning janubi sharqida Jizzax viloyati Zomin tumani hududida
joylashgan.
Shimoliy chegarasi Molg’uzor tog’ tizmasining janubi-sharqidan o’tib,
Chorjang’i darasigacha tarqalgan, janubdan shimolga buriladi va ettikechuv soyini
oralab, Zominsoyga qo’shilgan joydagi, Dug’oba qishlog’igacha boradi.
Janubda Xalq bog’i Turkiston tog’ tizmasi bo’ylab Tojikiston respublikasi
bilan chegaradoshdir.
Bog’ning sharqiy chegarasi Tojikiston respublikasi chegarasidir. Xalq bog’i
hududida bir necha qishloqlar bor.
Nurota tog’lari Nurota tumani Buxoro, Jizzax viloyatlari, Navoiy
viloyatining Xatirchi, Navbaxor, Samarqand viloyatining Kattako’rg’on va
Ko’shrobot tumanlari bilan chegaradosh. Maydoni 8,6 ming
km
2
.
Aholisi 79358
kishi (1975). Tumanda 7 kishloq fuqorolar yig’ini (Nurota, Oxunboboev, Sentob,
Qizilcha, Chuya, G’ozg’on, Gum) bor. Tuman markazi - Nurota shahri.
Nurota tog’lari - Turkiston tizmasining shimoli-g’arbiy tarmog’i. Janubdan
Zarafshon vodiysi bilan, Sharqdan Sangzor daryosi vodiysi va shimoldan
Qizilqum cho’li bilan chegaralanadi. Nurota tog’lari bir-biriga ikki qarama-
- 15 -
qarshi tizmadan iborat bo’lib, shimoliy va Janubiy Nurota tog’lari deb
yuritiladi. Shimoliy Nurota tog’lari janubi-sharqiy qismini Qo’ytosh tog’lari
ishg’ol qilgan. Qo’ytosh tog’lari shimoli-g’arbda Sovurbel dovonidan janubi-
sharqda Sangzor daryosigacha boradi. Uzunligi 70 km, o’rtacha balandligi 1260
m. Shimoliy Nurota tog’lari markaziy qismi nisbatan baland, o’rtacha balandligi
1750 m. Bu qismida eng baland cho’qqilar: Zargar 2169 m, Katta Fozilmon 2134
m, Qarchig’ay 2105 m va boshqalar joylashgan. Shimoliy Nurota tog’larining
shimoli-g’arbiy qismi uncha baland emas, o’rtacha balandligi 900-1100 m.
Janubiy Nurota tog’lari bir qancha meridional vodiylar bilan qirkilgan; janubi-
sharqdan shimoli-g’arbga cho’zilgan G’o’bdintog’, Qaroqchitog’, Oqtog’dan
iborat. Oqtog’ning shimoly-g’arbiy qismining janubidagi Qoratog’ ham janubiy
Nurota tog’lariga kiradi. Bu tog’lar bir-biridan Qo’shrabot, Qo’ytosh va Nurota
botiqlari orqali ajralib turadi. (O’zbekiston enstiklopediyasi. t-8)
Nurota tog’lari shimoldan-g’arbga tomon 170 km cho’zilgan. O’rtacha
balandligi 1000-1500 m. Nurota tog’lari g’arbiy qismi asta-sekin pasaya borib,
Qarmana cho’liga qo’shilib ketadi. Paleozoy erasining ohaktosh, qum-tosh va
slanestlaridan hamda metamorfik jinslardan tarkib topgan. Bular orasida otqindi
jinslar ham ko’p uchraydi. Oqtog’ o’zining marmarlari bilan mashhurdir
Do'stlaringiz bilan baham: |