O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Toshkent Islom Universiteti

 
Xujumlarni aniklovchi tizim nima? 
Xozirgi kompyuter tarmoqlarida ma’lumotlarni himoya kilish muammolari ilgarigi 
xisoblash  markazlaridan  bajariladigan  masalalaridan  juda  katta  fark  kiladi,  ya’ni  ilgari 
xisoblash markazlarini uzida xar hil ma’muriy yullar bilan ma’lumotlarni himoya qilinari 
edi.  
Bularga misollar juda kup. 
1. EXMlarda fakat ruxsati bulgan kishilar ishlashi mumkin edi. 
2. EXM zallariga kirish man etilgan edi. Fakat operatorlar yoki boshka ishchilar ishchilar 
ishlar edi. 

---

 
26 
3. Magnit lentalari, magnit disklari magnit barabanlarida joylashgan ma’lumotlar xar oyi 
qayta yozilib, yangilanib turilar edi 
4. Xisoblash markazlari korovullar bilan muxofaza etiladi va xokazo. 
Ilgari,  yakin  kunlargacha  koorparativ  tarmoqlarni  himoya  etish  mexanizmi  asosan 
firewall  nomli  tarmoqlar  ekrani  edi.  Ya’ni  tarmoqlardagi  butun  chiqayotgan  va 
kirayotgan ma’lumotlarni filtrdan utkazilar edi.  
Xozirgi  kunda  bu  usullar  uzini  oklamay  koldi.  Ayniksa,  ma’lumotlar  ayirboshlash 
jarayoni juda kuchayib  ketgan paytlarda tarmoqlararo  filtrlari  tuskin bulib tizimlarning 
mexnat unumdorligini tushurib yubordi. Shuning uchun ushbu filtrlarni olib tashlash va 
xujumlarni vaktida aniklab himoya kilish usullarini ishlab chiqish tugri deb topildi. 
Bundayaktiv  himoya kilish sistemalari sutkasiga 24 soat, xaftasiga 7 kun  va yiliga 365 
kun tuxtovsiz ishlaydigan bulishi kerak.