O‘zbekiston respublikasi va xitoy xalq respublikasi o‘rtasidagi diplomatik munosabatlarning

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VA XITOY XALQ RESPUBLIKASI O‘RTASIDAGI DIPLOMATIK MUNOSABATLARNING
30 YILLIGI,XOZIRGI HOLATI VA ISTIQBOLLARINING AYRIM JIHATLARI YUZASIDAN.
O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti
Sharq filologiyasi fakulteti
214 guruh magistr talabasi
Jabborova Azizaxon Azimjon qizi
Ilmiy rahbar: Ro‘zumova Gulbahor
Matyakubbaevna


Annotatsiya: Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasi o‘rtasidagi munosabatlarning faol va jadal rivojlanishi, xalqlarimiz o‘rtasida savdo, ilmiy va madaniy almashinuv faol rivojlanayotgani, Xitoy-Oʻzbekiston munosabatlarining rivojiga katta ahamiyat qaratilayotgani hamda O‘zbekiston Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasi o‘rtasidagi diplomatik munosabatlarning 30 yilligi munosabati bilan, mamlakatlarimiz va xalqlarimiz farovonligi yoʻlida har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarimiz tarixida yangi sahifa ochish maqsadida bor kuch va imkoniyatlar ishga solinayotgani yoritilgan.
Kalit so’zlar: Diplomatik munosabatlar, BMT, ShHT, Konfutsiy instituti, hamkorlik
Annotation: This article focuses on the active and dynamic development of relations between the Republic of Uzbekistan and the People's Republic of China, the active development of trade, scientific and cultural exchanges between our peoples, the development of Chinese-Uzbek relations and the development of the Republic. Uzbekistan and the People's Republic of China. On the occasion of the 30th anniversary of the establishment of diplomatic relations between the two countries, every effort is being made to open a new page in the history of our comprehensive strategic partnership for the benefit of our countries and peoples.
Keywords: Diplomatic relations, UN, SCO, Confucius Institute, cooperation

Bundan 30 yil avval 1991 yil 27 dekabrda Xitoy O‘zbekiston mustaqilligini tan olgan bo‘lsa, 1992 yil 2 yanvar kuni ular o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatilgan. Ushbu qadam diplomatik aloqalar poydevorining birinchi g‘ishti bo‘lib hizmat qilgan desak mubolag‘a bo‘lmaydi.

Shunday bo‘lsada, O‘zbek va xitoy xalqlari o‘rtasidagi munosabatlar kamida ikki ming yil avval - Buyuk Ipak yo‘lining gullab-yashnagan davridan, xalqlarimiz o‘rtasida savdo, ilmiy va madaniy almashinuv faol rivojlanayotgan davrga borib taqaladi¹.
Bugungi kunda O‘zbekiston-Xitoy munosabatlari faol va jadal rivojlanishining sifat jihatidan yangi bosqichini namoyon etib, ikki davlatning o‘zaro manfaatli hamkorlikni yanada kengaytirishga intilishlari mushtarakligini ko‘rsatmoqda. Mamlakatlar an’anaviy do‘stlikni qadrlaydi, uni kengaytirish bo‘yicha samarali choralar ko‘rmoqda. Tahlilchilar va ekspertlarning fikricha, Oʻzbekiston mintaqadagi vaziyatga katta taʼsir koʻrsatadi va Xitoyning muhim hamkori hisoblanadi. Har ikki tomon boshqa tomonning asosiy manfaatlariga daxldor dolzarb masalalarda bir-birini qo‘llab-quvvatlaydi. Siyosiy, iqtisodiy, madaniy va boshqa sohalarda, jumladan, xavfsizlikni taʼminlash, mintaqaviy va xalqaro masalalarda koʻmaklashish borasidagi hamkorlik sezilarli muvaffaqiyatlarga erishdi.
Bunga zamonamizning tahdid va tahdidlariga qarshi kurashish masalalari bo‘yicha pozitsiyalarning o‘xshashligi ko‘p jihatdan yordam berdi. O‘zbekiston Xitoy rahbariyatining mamlakat birligini himoya qilish, “uch yovuzlik” - terrorizm, ekstremizm va separatizm kuchlariga qarshi kurashish bo‘yicha o‘ylangan va mutanosib tashqi siyosati hamda prinsipial siyosatini qat’iy qo‘llab-quvvatlaydi. Bu yerda ham ikki tomonlama asosda, ham xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar doirasida, jumladan, BMT va ShHT tuzilmalarida faol hamkorlik belgilandi.
Jumladan, «Sin'xua» axborot agentligi tomonidan e'lon qilingan materialda Prezident Shavkat Mirziyoev o‘z tabrigida so‘nggi 30 yil O‘zbekiston va Xitoy xalqlari o‘rtasida yuz va ming yillarga borib taqaladigan do‘stlik rishtalari tarixida yorqin sahifaga aylanganini ta'kidlagani qayd etilgan².
Qolaversa, Rais Si Szin'pin Prezident Shavkat Mirziyoev bilan birgalikda diplomatik munosabatlar o‘rnatilganining 30 yilligidan foydalanib, ikki mamlakat va xalq farovonligi yo‘lida har tomonlama strategik sheriklik munosabatlari tarixida yangi sahifa ochish maqsadida bor kuch va imkoniyatlarni ishga solishga tayyorligini bildirganini ta'kidlagan.
Ushbu aloqalarni asosi sifatida, XXR raisi Si Szinpinning 2016 yil O‘zbekistonga qilgan rasmiy tashrifida uning rafiqasi Peng Liyuan Toshkentdagi Konfutsiy institutiga tashrif buyurganini e’tirof etish zarur. Ushbu qadam ikki davlat o’rtasidagi aloqalarning eng yuqori darajadaligi hamda aloqalarda ta’lim sohasining o‘rni katta ekanligi ko’rsatdi. Mehmon xitoyning qimmatli kitoblaridan markaz kutubxonasi uchun taqdim etdi.
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi bilan XXR Taʼlim vazirligi oʻrtasida oliy taʼlim sohasidagi munosabatlar “Oliy taʼlim sohasidagi hamkorlik toʻgʻrisida”gi Bitimga asoslanadi (1999 yil 8 noyabr imzolangan).
Shuningdek, har yili XXR davlatlararo hamkorlik va ShHTga aʼzo davlatlarning hamkorlik dasturi doirasida Xitoy universitetlarida bir yillik amaliyot oʻtash uchun 60 ta grant oʻrinlarini ajratadi. Mazkur grantlar doirasida talabalar va stajyorlar Xitoyga nafaqat xitoy tilini o‘rganish, balki amaliyot o‘tash, ta’limning turli yo‘nalishlari va iqtisodiyot tarmoqlarida malaka oshirish maqsadida ham boradi. Shu bilan birga, fuqarolarimiz XXR universitetlari va Konfutsiy institutlari orqali grant asosida amaliyot o‘tash imkoniyatiga ega.
O‘zbekistonda Konfutsiy institutlari tashkil etilganidan buyon minglab o‘zbekistonliklar xitoy tili bo‘yicha o‘qitildi, HSK xitoy tilini bilish darajasi uchun sertifikatlarga ega bo‘ldi, Xitoyning an’ana va urf-odatlari, madaniyati, Xitoy, Xitoy va Xitoyning madaniyati bilan yaqindan tanishdi.
O‘zbekistonda ham xitoy tili birinchi yoki ikkinchi chet tili sifatida o‘rganiladigan oliy o‘quv yurtlari soni ortib bormoqda³.
Xitoy bilan aloqalarning yangi davri ushbu davlat Tashqi ishlar vaziri Van Ining davlatimiz Rahbari tashabbusi bilan yurtimizda bo‘lib o‘tgan "Markaziy va Janubiy Osiyo: mintaqaviy oʻzaro bogʻliqlik. Tahdidlar va imkoniyatlar" mavzusidagi yuqori darajadagi xalqaro konferensiyada ishtirok etganidir. Vazir o‘z ishtiroki davomida toʻrt banddan iborat eng muhim takliflarni ilgari surdi⁴.
Shuningdek ikki davlat arboblarining barcha bosqichlardagi tadbirlarda paritet asosida aktiv bo’lishi bir-biriga bo’lgan xurmat va e’tirofni ifodalaydi.
Xulosa qilib Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev so‘zlari bilan aytganda, Xitoy-Oʻzbekiston munosabatlarining rivojiga katta ahamiyat qaratilmoqda hamda diplomatik munosabatlar oʻrnatilganining 30 yilligi munosabati bilan, mamlakatlarimiz va xalqlarimiz farovonligi yoʻlida har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarimiz tarixida yangi sahifa ochish maqsadida bor kuch va imkoniyatlar ishga solinmoqda. Bu esa biz ilm vakillarining izlanishdan to‘xtamay ilmiy faoliyatda yurtimiz rivoji uchun va yosh kadrlarning yetishishi uchun xizmat qilishimiz zarurligini ko’rsatib o’tadi.