O’zbеkistоn rеspublikаsi

Verifikasiya tamoyili. Bu tamoyilga binoan dunyo haqidagi har qanday fikrning haqiqiyligi pirovard natijada uni sezgi a’zolari orqali olingan ma’lumotlarga taqqoslash yo’li bilan aniqlanishi lozim. Shu nuqtai nazardan parapsixologiyaning «energiya», «prana», «biomaydon» kabi tushunchalari mantiqqa ega emas, chunki verifikasiyalanmaydi. Bu prinsipni e’lon qilgan pozitivistik falsafa go’yoki bilishda ahamiyatga ega bo’lmagan falsafiy tushunchalarni ilmiy muomaladan chiqarishga harakat qilgan. Biroq mazkur prinsip izchil qo’llanilgan holda sezgi a’zolari orqali olingan ma’lumotlar bilan tasdiqlanmaydigan ko’pgina nazariy qoidalarni ham ilmiy muomaladan chiqarish kerak bo’ladi.

Karl Popper nazariy tizimlarning falsifikasiyalanish mezonini taklif qildi. Bu mezonga ko’ra amalda sinash va rad etish mumkin bo’lgan nazariyalar ilmiy hisoblanadi. Popper verifikasiya bilan falsifikasiya o’rtasida nomutanosiblikning mavjudligini mezon sifatida qaragan: agar verifikasiya qilish uchun oqibatlarning cheksiz soni tasdiqlanishi lozim bo’lsa, falsifikasiya qilish uchun bitta qarshi misolning mavjudligi kifoya. Amalda falsifikasiyalanish talabi inson bilimi natijalariga nisbatan tanqidiylik talabining muayyanlashtirilishidir. Kritisizm fan ruhini eng oqilona ko’rinishda ifodalaydi.