O’zbеkistоn rеspublikаsi

Sanash orqali to’liqsiz induksiya yoki ommabop induksiya (enumerativ induksiya) induktiv yo’l bilan umumlashtirishning shunday turiki, unda bir sinfga mansub predmetlarning bir qanchasida birorta belgining takrorlanishini kuzatish asosida, uning shu sinfga kiruvchi barcha predmetlarga xosligi haqida ehtimoliy tarzdagi xulosa chiqariladi.

Sanash orqali to’liqsiz induksiyaning obyektiv asosini insonlarning ko’p yillik hayotiy faoliyati, avloddan avlodga o’tib kelayotgan turmush tajribalari natijalari tashkil etadi. Masalan, yoz juda issiq kelganda, qishda qattiq sovuq bo’lishi mumkinligi, qaldirg’ochlarning janub tomonga uchib ketayotgani havoning soviy boshlaganini bildirishi va shu kabi xulosalar insonlarning ob-havoni uzoq yillar davomida kuzatishining natijasidan iborat.

Kishilarning kundalik hayotiy tajribasiga asoslangani, sog’lom aql yuritishga xos xususiyatlarni o’zida mujassamlantirgani uchun ham xulosa chiqarishning bu usulini ommabop induksiya deb atashadi.

Ommabop induksiyaning muhim xislatlaridan biri kuzatilayotgan hollarga zid bo’lgan holning yo’qligiga ishonch hosil qilishdir. Ya’ni bunda birorta belgining berilgan sinf predmetlarining bir nechtasida takrorlanishini qayd etish bilan cheklanmasdan, ularga zid bo’lgan holning yo’qligi ham aniqlanadi. Bu, odatda, ommabop induksiya asosida qat’iy xulosaga kelishdan oldin «Shoshmay tur-chi, qani, yana bir tekshirib ko’raylik!» degan fikrga suyanib ish qilishga undaydi, «Yetti o’lchab, bir kesish»ga chaqiradi. Ana shuning uchun ham ommabop induksiyani xalq donishmandligining namoyon bo’lishi turlaridan biri, deb aytish mumkin.