O'zbekiston respublikasi

Plastmassa materiallarning nam shimuvchanligini aniqlash. 
 
Materialning  havodagi  namligini  o’ziga  tortib  olish  xususiyati  nam 
shimuvchanlik  deb  ataladi.  Sinalayotgan  materialdan  olingan  namualarning  suv 
shimuvchanligi nisbiy namligi 97% bo’lgan muhitda ushlab turib aniqlanadi. 
 
Ishni  bajarish  tartibi.  Nam  shimuvchanlik  o’lchamlari  120x15x10mm 
bo’lgan  brus  yoki  diametri  100  mm  va  qalinligi  4+0,2 
0
C  mm  bo’lgan  disk 
ko’rinishidagi  namunalarda  aniqlanadi.  Namunalar  presslash  yoki  bosim  ostida 
qushish usuli bilan olinadi. Buning uchun avval taxminan 7 soat davomida 60+2 
0
C 
haroratda quritiladi keyin eskikatorga qo’yib sovitiladi. Xona haroratigacha sovitilgan 
0,0001  g  aniqlikgacha  tortilib  maxsus  turli  eskikatorlarga  qirrasi  bilan  quyiladi  va 
eskikator ichida nisbiy namligi 97% bo’lgan muhit hosil qilinadi.  
 
Eskikatorning  sig’imi  10-15  l  bo’lib,  undagi  kerakli  namlik  500  ml  kaltsiy 
hloridning  3%  li  suvdagi  eritmasini  solish  bilan  hosil  qilinadi.  Namunalarda  suv 
shimuvchanligini  aniqlash  uchun  ular  48  soat  davomida  20+5 
0
C  haroratda 
eskikatorda  qoldiriladi.  Sinash  jarayonida  eskikator  ichida  shudring  tomchilari  hosil 
bo’lmasligi  kerak.  Ko’rsatilgan  vaqt  o’tgandan  so’ng  namunalar  eskikatordan 
chiqarib  olinib  ortiqcha  namni  yo’qotish  uchun  ehtiyotlik  bilan  filg’tr  qog’oz 
yordamida artiladi va darhol tarozida tortiladi.  
 
Hissoblash. Nam shimuvchanlik quydagi formula bilan aniqlanadi  
%
100
1
1
2



q
q
q
Н
ш
; 
bu yerda, q
1
 - quritilgan namunaning sanashga qadar og’irligi g,  
     q
2
 - namunanig sinashdan keyingi og’irligi g. 
Ish  natijasi  sifatida  uchta  (arifmetik  miqdori  olinadi)  parallel  o’tkazilgan 
tekshirishlarning  o’rtacha  arifmetik  miqdori  olinadi.  Plastmassalarning  suv 
shimuvchanligi 1,5…2 % dan oshmaydi.