O„zbekiston respublikasi

Iste‘molchining qo‗shimcha daromadi.

Har qanday loyiha u yoki bu yangi mahsulot, xizmat to‗rini yaratishga yoki mavjud mahsulot va xizmat hajmini, sifatini oshirishga qaratilgan bo‗ladi. Bu loyihalarni amalga oshirish esa tovar va xizmatlar etishmasligiga hamda ishlab chiqarishdagi barham beradi. Natijada tovar va xizmatlar narxi pasayib undan iste‘molchilar qo‗shimcha daromad ko‗radilar. Binobarin, bunday iste‘molchilarning qo‗shimcha daromadlari qo‗shimcha yaratilgan mahsulot yoki xizmat past narxda sotilgandagina namoyon bo‗ladi.

Iste‘molchini qo‗shimcha daromadi hamma vaqt loyiha narxini avvalgi narxga qaraganda kamaytira olganda oshadi. Iste‘mochini ega bo‗ladigan qo‗shimcha daromadi loyihadan keladigan iqtisodiy foydasiga qo‗shilib baholanishi zarur. Binobarin, iste‘molchini oladigan qo‗shimcha daromadini mayishiy xizmat taraqqiyoti loyihasidan keladigan iqtisodiy foydaga qo‗shmaslik maskur loyihani umumiy samarasini pasayishiga olib keladi.

Loyihani amalga oshirish tufayli uni xududida yashayotgan ishchilarga, atrof muhitga va davlat oldiga qo‗ygan maqsadlarga ma‘lum darajada ijobiy yoki salbiy ta‘sir bo‗ladi. Bu ta‘sir ijobiy bo‗lsa, uni loyihani tashqi samarasi deb, agar salbiy bo‗lsa loyihani tashqi xarajati deyiladi. Bu samara va xarajatlar loyiha doirasidagi daromad va xarajatlar tarkibiga kirmaydi, shu boisdan ularni loyihani moliyaviy xisoblarida xisobga olinmaydi. Biroq ular, loyiha tufayli yuzaga kelganligi uchun loyihani iqtisodiy tahlil doirasida xisoblash kerak bo‗ladi.

6.