O`zbеkistоn rеspublikasi

 
 
4.3- rasm. Marketing makromuhiti omillari 
 
Marketingni  qo‘llash  sohalari  va  obyektlariga  muvofiq  quyidagi 
holatlarga ko‘ra guruhlash mumkin: 
 
ichki marketing; 
 
tovarlar bo‘yicha marketing; 
 
eksport marketingi; 
 
import marketingi; 
 
ilmiy -texnik marketing; 
 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri mablag‘ (investitsiya) kiritish marketingi; 
 
xalqaro marketing; 
 
notijorat faoliyati sohasidagi marketing; 
 
ijtimoiy g‘oyalar marketingi. 
Ichki  marketing  qoidaga  ko‘ra,  bir  tomon  doirasida  tovar  va 
xizmatlarni  sotish  masalalari  bilan  bog‘liq.  Amalda  barcha  korxonalar 
avval ichki bozorga kiradi, yuqori natijalarga erishgandan keyin esa, ya’ni 
raqobatbardosh mahsulotlarni yaratgandan keyin tashqi bozorga chiqadi. 
Tovar  va  xizmatlar  marketingi  (tovarlar  bo‘yicha  marketing) 
samarali  sotishni  tadqiq  qilish,  tovar  va  xizmatlar  turlari  bo‘yicha 
tadbirkorlik  faoliyatining  foydaliligini  ta’minlashni  ko‘zda  tutadi. 
Demografik omillar 
Iqtisodiy omillar 
Ilmiy-texnik omillar 
Tabiat omillari 
Ijtimoiy-madaniy omillar 
Siyosiy-huquqiy omillar 
 
 
Marketing 
makromuhiti 

---

 
99 
 
 
Masalan,  xorijda  sanoat  tovarlari  marketingi,  iste’mol  tovar  va  xizmatlar 
marketingi ishlab chiqilgan. 
Eksport  marketingi  yangi  xorijiy  sotish  bozorlarini  quyidagicha 
tadqiq qilish, firma mahsulotlarini sotish uchun xorijiy sotish xizmatlarini 
tashkil  qilishni  ko‘zda  tutadi.  Import  marketingi  yuqori  samarali 
xaridorlarni  ta’minlash  uchun  bozor  tadqiqotlarining  alohida  shakllarini 
ko‘zda tutadi. 
Ilmiy-texnik  marketing  xaridning  ilmiy-texnik  faoliyat  natijalari: 
patentlar  va  litsenziyalarni  sotish  va  xarid  qilish  qismidagi  marketing 
tadqiqotlari,  fan-texnika  taraqqiyoti  yo‘nalishlarini  o‘rganish,  tegishli 
tomonlar patent huquqlari masalalari va boshqalar bilan bog‘liq. 
To‘g‘ridan-to‘g‘ri  marketing  kiritish  marketingi  o‘z  ichiga  xorijiy 
faoliyatni  tadqiq  qilish,  yangi  korxona  ishining  imkoniyatlari  (biznes-reja 
turlari),  uning  sotish  faoliyatini  chuqur  va  har  taraflama  tahlil  qilishni, 
hamda  kompaniya  manfaatlari  va  korxona  qurilgan  mamlakat  qonunini 
hisobga olgan holda tashqi bozorda sotish tadqiqotlarini o‘z ichiga oladi. 
Xalqaro  marketing,  tashqi  iqtisodiyot,  tashqi  savdo  marketingi  deb 
ham  ataydilar,  mahsulotni  xorijda  qurilgan  milliy  korxonalarda  sotishni 
ko‘zda tutadi. U ishlab chiqarish, sotish vazifalarining juda kattaligi bilan 
farqlanadi,  asosan  ko‘p  sonli  mamlakatlar  hududlarini  qamrab  oluvchi 
transmilliy kompaniyalarga javob beradi. 
Notijorat faoliyati sohasidagi marketing asosan alohida tashkilot yoki 
alohida shaxsga nisbatan jamoaning ijobiy fikrini yaratish masalalari bilan 
bog‘liq. 
Ijtimoiy  marketingni  qo‘llashning  eng  muhim  sohasi  rivojlanadigan 
mamlakatlarda  oilani  rejalashtirish,  qariyalar  va  kasallarga  e’tiborni  jalb 
qilish 
ayrim 
ijtimoiy 
zaruratlarga 
xayriya 
qilishga 
tayyorlikni 
rivojlantirishdan iborat.