O‘zbekiston respublikasi

2.3 Shaxsning ijtimoiylashtiruvchi omillari

Ijtimoiylashuvning institutlaridan tashqari uning oqibati masalasi ham psixologiyada muhim amaliy ahamiyatga ega. Shaxs ijtimoiylashuvining eng asosiy mahsuli – bu uning hayotda o‘z o‘rnini topib, jamiyatga manfaat keltiruvchi faoliyatlarda ishtirok etishidir. Shu nuqtai nazardan olib qaralganda, shaxsning yo‘nalganligi masalasiga ham fanda katta e’tibor beriladi. Ijtimoiylashuv jarayonida shaxs hayot-faoliyatini yo‘naltirib turadigan va real vaziyatlarga nisbatan turg‘un, barqaror motivlar majmuiga ega bo‘lishlik shaxsning yo‘nalganligini belgilaydi. Yo‘nalganlikning eng muhim tarkibiy qismlari: Mas’uliyat; Maqsad va ideallar; Qiziqish va dunyoqarash.

E’tiqod odamning shaxsiy qarashlari, xulq-atvor amofillari, ilmiy dunyoqarashlariga asoslanib harakat qilishga undovchi anglashilgan ehtiyojlar majmuidir. E’tiqod shaklida yuzaga keladigan extiyojlarning mazmunini odamni qurshab turgan tabiat va u yashaydigan jamiyat haqidagi blimlar hamda ularni muayyan darajada shaxs tomonidan anglash xosil bo‘ladi va asta

– sekin turli tashqi ta’sirlar yordamida takomillashib boradi.

Extiyoj shaxsning yaqqol ijtimoiy turmush sharoitlariga bog‘liqligi mativlar tizimi sifatida o‘zining faol jabhalari bilan ifodalanadi. Mativlar ma’lum extiyojlarini qondirishga qaratilgan faoliyatga nisbatan moliklikdir, degan ta’riflanishga mutlaqo mosdir. Psixologiya fanida qiziqishlar deganda, odamlarning bilish jarayoniga yo‘naltirilgan ehtiyojlarining hissiy aks etishidir. Shaxsning yo‘nalganligini biz quyidagi jadvaldagi omillar yordamida taxlil qilamiz.