O‟zbekiston respublikasi

Quloq analizatorining funktsiyasi. Eshituv jarayonida quloq suprasi deyarli axamiyatga ega emas. Tovush tulkinlari tashqi eshitish yo‘li orqali nog‘ora pardaga uzatiladi va unda mexanik tebranishini uygotadi. Nog‘ora pardaning mexanik tebranishlari bir-biri bilan ketma-ket bog‘langan eshitish suyakchalari orqali daxliz darchasining pardasiga uzatiladi. Daxliz pardasiga bog‘langan uzangisimon suyakchaning tebranishlari tufayli daxliz narvoni ichidagi perilimfaning tebranishlari vujudga keladi xamda chiganoq uchidagi teshikcha orqali bu tebranish nog‘ora narvondagi perilimfaga, u orqali esa chiganoq darchasiga uzatiladi. Perilimfa tebranishlari endolimfaga uzatiladi. Endolimfaning tebranishlari natijasida bazilyar membrana tovush kuchi va amplito‘dasiga ko‘ra tulkinsimon, butun uzunasi bo‘ylab, tebrana boshlaydi. SHu tebranishlar tufayli qoplovchi membrana to‘qli retseptor xujayralari orasida kontakt vujudga keladi va xujayralar ichida nerv impulslari xosil bo‘ladi. Bu impulslar spiral tugunda joylashgan neyronlarning dendritlari orqali bazal membranaga uzatiladi, aksonlari esa daxliz-chiganoq nervi chiganoqli qismi tarkibida uzunchoq miyaning rombsimon chuqurchasi soxasida joylashgan ventral yadrolarda (II neyronlarda) tugallanadi. Bu yadrolar tarkibidagi ikkinchi neyronlar aksonlari yuqorigi oliva soxasida qarama - qarshi tomondan kelayotgan xuddi shunday tolalar bilan kesishib, lateral kovko‘zlok tarkibiga qo‘shiladi. So‘ng lateral kovuzlok ichidagi eshitish yo‘li tolalari turt tepalikning ostki tepaliklarida va medial tizzasimon tanada tugallanadi va bu yerda joylashgan III neyronlari bilan sinapslar xosil qiladi. Turt tepalikning ostki tepaliklaridan va medial tizzasimon tanalardan boshlangan III neyron aksonlari ichki kapsuladan o‘tib, miya po‘stlogidagi yuqorigi chakka pushtasida tugallanadi. Demak, eshituv analizatorining po‘stloq markazi - miya po‘stlogining yuqorigi chakka pushtasida joylashgan.
KO‟RISH A‟ZOSI - ko‘z - ko‘rish analizatorining periferik qismi bo‘lib, 85% tashqi muxit xaqidagi axborot, shu a‘zoni ishi tufayli ma‘lum bo‘ladi. Ko‘rish - muxim fiziologik jarayon bo‘lib, jismlarni rangi, shakli, o‘zaro joylashuvi va ma‘sofasi xaqida tasavurlarni shakllantiradi. Ko‘rish a‘zosi ko‘z soqqasi va yordamchi apparatlardan tashkil topgan va ko‘z kosasining ichida joylashgan. Ko‘z soqqasi sharsimon shaklga ega bo‘lib, oldingi va orqa qutblari farqlanadi.
Oldingi qutb joylashishi shox pardaning markaziga yoki bo‘rtib turgan joyiga to‘g‘ri kelsa, orqa qutbi esa ko‘rish nervining ko‘z soqqasiga kirish joyidan bir oz lateral joylashgan. Ikki qutbni shartli ravishda qo‘shuvchi chiziq, ko‘zning tashqi uki deyiladi. Uni uzunligi 24 mm gacha yetishi mumkin. Ko‘z soqqasi pardalardan va maxsus sindiruvchi muxitlardan iborat. Tashqi pardaga fibroz parda, o‘rta - tomirli parda va ichki pardani - nur sezuvchi yoki to‘r parda deyiladi.