O‟zbekiston respublikasi

Daxliz - Chiganoqli A‟zo

Odamda eshitish bilan muvozanat a‘zolari bir biri bilan qo‘shilib, morfologik va funktsional jixatdan farqlanadigan uch bo‘limdan tashkil topgan murakkab tizimni xosil qiladi. 1. Tashqi quloq quloq suprasi va tashqi eshituv yo‘lidan iborat. 2. O‟rta quloq nog‘ora bo‘shliq, eshitish nayi va so‘rg‘ichsimon o‘simtaning kataklaridan tashkil topgan. 3. Ichki quloqka chakka suyagining piramida qismida joylashgan suyakli labirint, uni shaklini takrorlovchi pardali labirint va ularni ichidagi eshitish a‘zosi bilan muvozanat a‘zosi kiradi. Tashqi va o‘rta quloq tovush o‘tkazuvchi qismga kiradi. Ichki quloq eshitish a‘zosi yoki Korti a‘zosi tovushni qabul qiluvchi qismi va yarim xalqasimon kanallari - tana muvozanatini saqlashda ishtirok etuvchi qismlardan tashkil topgan.
Tashqi quloq - quloq suprasidan va tashqi eshitish yo‘lidan iborat. Quloq suprasi teri bilan qoplangan va elastik tog‘aydan tuzilgan. Quloqning pastki bo‘limi quloq yumshogi deyiladi, unda tog‘ay to‘qimasi bo‘lmasdan yog‘ to‘qimasidan iborat. Quloq suprasini cheti qayrilib, quloq suprasining burmasi deyiladi. Quloq suprasini botiq yuzasida burmaga paralel xolda qarshi burma xosil bo‘ladi. Qarshi burmaning old tomonida quloqning chig‘anog‘i joylashib, uning tubida quloqning tashqi teshigi o‘rnashadi. Tashqi eshitish yo‘li bir oz qiyshiq kanal bo‘lib, tog‘ay va suyak bo‘limlardan iborat. Odamda quloq suprasi kichik, tovush yo‘nalishini to‘tish funktsiyasi yo‘qotilgan va uni xarakatchanligini ta‘minlovchi muskullar rudimentar xolda bo‘ladi. Sut emizuvchilarda, ayniqsa tungi xayot kechiruvchi xayvonlarda quloq suprasi yaxshi rivojlangan bo‘lib, tovush chiqqan tomonga xarakatlanadi.
Tashqi eshitish yo‟li bir oz qiyshiq kanal bo‘lib, uzunligi 33-35 mm bo‘lib, quloqning tashqi teshigi bilan quloq nog‘ora pardasi orasida joylashgan. Kanalning yo‘lida S-simon burmasi bo‘lib, nog‘ora pardani ko‘rish uchun quloq suprasini yuqoriga va orqa tomon tortish kerak. Tashqi eshitish yo‘li tashqi tog‘ay va ichki suyak qismlaridan iborat. Tashqi eshitish yo‘lining ustki yuzasi ko‘p qavatli yassi epiteliy bilan qoplangan. Uning tarkibida yog‘ bezlari bilan bir qatorda maxsus naysimon bezlari bo‘lib, oltingugurtga boy moddani ishlab chiqaradi.
Nogora pardasi tashqi quloqni o‘rta quloqdan ajratadi. Nog‘ora parda chakka suyagining nog‘ora qismining egatida joylashgan fibroz xalqaga birikkan. Nog‘ora parda ellips shaklidagi, ikki qatlam kollagen tolalardan tuzilgan plastinka bo‘lib, tashqi qavatda tolalar radial, ichki qavatda aylanma xolda joylashgan. Uning tashqi yuzasi ko‘p qavatli yassi epiteliydan, ichki yuzasi bir qavatli kubsimon epiteliy bilan qoplangan. Nog‘ora pardaning qalinligi 0,1 mm bo‘lib, cheti markazga qaraganda qalinroqdir. Markazida botigi bo‘lib, nog‘ora pardaning kindigi deyiladi. Nog‘ora kindigi bolgachani birikish joyi xisoblanadi. Nog‘ora pardaning yuqorigi kichikroq qismi bo‘shroq, qolgan qismi tarang tortilgan bo‘ladi.