O„zbekiston respublikasi

NPV = 70/(0.15-0)-510 = 466.7 -510 = -43.3

Bundan ko‗rib turibmizki, korxonani sotib olish firma uchun ziyon keltiradi:
Faraz qilaylik, pul tushumlari yiliga 4% ga oshsin va
yil oxirida 70 mln. so‗m pul tushumiga ega bo‗linsin, bundafholatda korxonani sotib olish foydali bo‗ladi

NPV=70/(0.15-0.04)-510=70/0.11-510=636.4-510 = 126.4 mln sum

.
Investitsiyalar samaradorligini NPV asosida aniqlash usuli keng tarqalganiga sabab bu ko‗rsatkichning dastlabki shart-sharoitlar turli kombinatsiyalarida barkaror o‗zgarmay turi-shidir.
NPV investitsiyalashning ushbu varianti firma boyli-gi o‗sishiga olib keladimi, degan savolga javob bersa-da, bun-day o‗sishning nisbiy o‗lchamlari haqida hech qanday ma‘lumot bermaydi. Bunday ma‘lumot esa investor uchun juda zarur. Bu kamchilikni to‗ldirish uchun boshqa bir ko‗rsatkich investitsiya-lar rentabelligini hisoblash usulidan foydalaniladi.
Investitsiya rentabelligi PI — qilingan har bir so‗m invesgitsiyaga qanday darajada foyda olin- ganligini yoki investor boyliga qanchaga ko‗payganini ifodalaydi-gan ko‗rsatkichdir. Ko‗pincha, foyda me‘yori, deyiladigan bu ko‗rsat-kichni quyidaga formula bilan aniqlash m^tmkin^ 16- form>⁷la):
PI = [∑CF_t/(1+k)^t] / I₀
n tq1
Bunda: 1₀ - dastlabki investitsiya summasi; SG‗ - pul tushumlari;
I - davr.
Agar «uzoq muddatli xarajatlar — uzoq muddatli tushum-lar» holati bo‗lsa, bunda formula quyidagi shaklga ega bo‗la-di( -formula):


n n

PI =∑ CF_t/(1+k)^t / ∑ I_t/(1+k)^t

tq1 tq1
Oldingi misolga (modalar uyi) qaytib, loyihaning ren-tabellik darajasini aniqlaymiz:

PI = 100*6.1446/500 = 1.23 = 123%

ya‘ni loyiha uchun sarf etilgan har bir so‗m 0,23 so‗m sof joriy daromad olib kelmoqda.
-formuladan ko‗rinib t>ribdiki, unda sof joriy qiy-matning ikki tomoni — daromad va investitsiya tomoni o‗zaro taq-^oslanadi. Agar diskontning qandaydir darajasida loyihaning rentabelligi birga teng bo‗lsa, u holda keltirilgan investitsiya
Xarajatlari keltirilgan daromadlarga teng va loyihaning sof keltirilgan diskontlangan daromadi nolga teng bo‗ladi.
Agar NPV musbat bo‗lsa, PI albatta 1 dan katta bo‗ladi. Demak, PI 1 dan katta bo‗lsa, investitsiyalar samarali hisoblana-di. SHuni ta‘kidlash joizki, PI investitsiyalarming mutlaq sa- maradorligi ko‗rsatkichi bo‗lishi bilan birga investitsiya loyi-halarini yana ikki jihatdan turib baholash imkonini beradi.
Birinchidan, bu ko‗rsatkich yordamida loyihaning barqaror-ligi darajasini tekshirib ko‗rish mumkin. YA‘ni PI qancha katta bo‗lsa, loyihaning mustahkamligi (barqarorligi darajasi) shun-cha katta bo‗ladi. Bunday loyiha sharoitlar o‗zgarishi ta‘sirida darhol foyda keltirmaydigan loyihaga aylanib krlmaydi.
Ikkinchidan, R1 mutaxassislarga turli investitsiyalarni ularning samaraliligi nuqtai nazaridan taqkrslash imkonini beradi.
Ichki foyda me‘yori IRR daromadlilikning shunday me‘yoriki, unda pul tushushgarining diskontlangan qiymati pul chikimlarining diskontlangan qiy-matiga teqg bo‗ladi. Boshqacha qilib aytganda, SHK loyiha bo‗y-icha investitsiyalashdan olingan sof tushumlarning diskont-langan kiymati investitsiyalarning diskontlangan qiymatiga teng bo‗lishini ta‘minlovchi koeffitsientdir. Uni hisoblash uchun sof joriy qiymatni hisoblashda qo‗llaniladigan formu-lalar qo‗llaniladi. Ammo bunda berilgan minimal foiz me‘yo-rida (diskont stavkasida) pul oqimlarini diskontlash o‗rni-ga foiz me‘yori (diskont)ning NPV ni nolga teng bo‗lishini ta‘minlovchi miqdori topiladi. SHunday qilib, IRR - diskont koeffitsientining shunday mikdoriki, bunda NPV 0 ga teng bo‗ladi. Buni grafikda quyidagicha tasvirlash mumkin:
YUqoridagi grafikdan kurinib turibdiki, IRR diskont-lash koeffitsientining shunday mikdoriki, unda NPV gorizontal o‗qni kesib o‗tadi, ya‘ni nolga teng bo‗ladi.
Iktisodiy adabiyotda ichki foyda me‘yorini ichki daromad me‘yori, qoplash koeffitsienti yoki

NPV ning dnskontlash kozffpsieitiga boklnqligi grafigi.

samarasi, bazida esa kapital qo‗yilmalar samarasi, deb ham ataladi. IRR ni hisoblash usuli NPV ni hisoblash usuli singari diskontlash konsepsiya-siga asoslanadi. IRR miqdorini ikki usulda topish mumkin:
Birinchi usulda sof joriy qiymatni hisoblash formula-sida NPV miqdori nolga tenglashtirib olinib, diskonlash ko-effitsienti hisoblab topiladi. YA‘ni quyidagi formulalardagi k miqdori topiladi (
-formulalar).