O„zbekiston respublikasi

Moliyaviy tahlilning mohiyati va turlari.

Moliyaviy rentabellikni tahlili.

Moliyalashtirishga extiyoj tahlili.

Loyihani eksplutatsiya qiluvchi tashkilotning moliyaviy tahlili.

1. 
   Moliyaviy tahlilning mohiyati va turlari.
   

Moliyaviy tahlilning mohiyati va turlari

Loyihani moliyaviy tahlil qilish bir necha ko‗rinishga ega bo‗lib, loyiha turiga qarab, ikki yoki undan ko‗proq turdagi moliyaviy tahlil amalga oshirilishi mumkin. Moliyaviy tah-lil quyidagi turlarni o‗z ichiga oladi:

1. 
   Moliyaviy rentabellilik tahlili.
   
2. 
   Moliyalashtirishga ehtiyoj tahlili.
   
3. 
   Loyihani ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotning moliya-viy tahlili.
   
4. 
   Xarajatlarning qoplanishi tahlili.
   

Moliyaviy tahlilning sanab o‗tilgan turlari qaysi vazifalarga ega bo‗lishi, loyihaning moliyaviy jihatdan maqsadga muvofiqligi u qaysi nuqtai nazardan turib ko‗rib chiqilayotganligiga bog‗liq.
Buni quyidagi jadvalda ko‗ramiz:
Moliyaviy tahlil turlari

Tahlil turi

Moliyaviy rentabellik tahlili

Moliyalashtirishga extiyoj tahlili

Loyihani ekspluatatsiya kiluvchi

Xarajatlar koplanishi tahlili

			tashkilotni moliyaviy tahlil
Tahlil maqsadi	Loyihaga qo‗yilgan kapital mablag‗lar samaradorligini aniqlash	Loyihani amalga oshirish uchun mablag‗ biln ta‘minlashni rejalashtirish	Loyihani ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotning moliyaviy ahvoli va boshqaruv harakatini aniqlash	Davlat loyihalarida foydalanuvchilardan tushadigan to‗lovlar hisobiga xarajatlar qoplanishini baholash
Loyiha tahlili qaysi pozitsiyadan turib amalga oshiriladi.	Loyiha pozitsiyasidan turib	Hukumat, Loyihadagi foydalanuvchilar va undan manfaat kuruvchilar pozitsiyasidan turib	Loyihani ekspluatatsiya qiluvchi tashkilot pozitsiyasidan turib	Hukumat loyihadan foydalanuvchilar undan manfaat ko‗ruvchilar hamda loyihani boshqarish pozitsiyasidan turib
Foydalaniladiga n moliyaviy hisobotlar tizimi	Diskontlangan pul tushumlari va chiqimlari oqimi hisoboti	Moliyaviy reja	Foyda va zararlar hisoboti. Pul mablag‗lari tushumlari va chiqimlari oqimi hisoboti, balans hisoboti	Xarajatlarni qoplash ko‗rsatkichlari, to‗lov hajmi yoki foydalanuvchilardan olinadigan soliq hajmi
Mezonlar	Ichki foyda me‘yori. Sof keltirilgan qiymat	Qarzlarni va ular bo‗yicha foizlarni to‗lash uchun qilingan xarajatlarni qoplash darajasi.	Samaradorlik me‘yori moliyaviy ko‗rsatkichlar	To‗lov hajmi va tarkibi
Qaysi obektga nisbatan qo‗llaniladi.	Xususiy sektordagi loyihalarga davlat sektoridagi tijorat loyihalariga nisbatan	Hamma loyihalarga nisbatan	Firmalarga va davlat loyihalariga nisbatan	Davlat sektoridagi ta‘lim, sog‗liqni saqlash, suv ta‘minoti, transport kabi xizmat ko‗rsatishga yo‗naltirilgan loyihalarga nisbatan

Moliyaviy tahlilning har xil tflari loyihaning maqsadga muvofiqligini, resuslardan foydalanish samaradorligini, loyiha ishtirokchilari uchun ragbatlarni, moliyaviy rejalarning asoslanganligini, moliyaviy boshqaruvning layoqatliligi darajasini hamda loyihani amalga oshirish natijasida kutilayotgan foyda darajasini baholash qo‗llaniladi.
U yoki bu turdagi tahlilni o‗tkazish zarurati loyihaning murakkablik darajasiga, uning xususiy sektordagi yoki davlat loyihasi ekanliligiga hamda iqtisodiyotning qaysi tarmog‗iga taalluqligiga borliq.
Moliyaviy tahlilda daromad va xarajatlarni xisoblashda:

• 
  faqat alohida bozor baholari ko‗llaniladi;
  
• 
  kapital xarajatlar loyihaning butun xizmat davrigataqsimlab chiqiladi (amortizatsiya);
  
• 
  soliqlar va turli guruhlar o‗rtasidagi bir tomonlamato‗lovlar hisobga olinadi;
  

• 
  xususiy diskont stavkasi qo‗llaniladi.
  

2.