C= g×1000/MG Bunda M- erigan moddaning molekulyar massasi. G ming bu qiymatini tenglamaga quyib M topiladi.
M=E/ g/G× 1000/∆T Shunday qilib, erigan moddaning molekulyar massasini, eritma muzlash temperaturasining pasayishidan foydalanib aniqlash mumkin.
Bu natijalarni parsial molyar kattaliklar qaoidasidan ham olish mumkin. Muzlash temperaturasida eritmadagi eruvchi qattiq holdagi eruvchi bilan muvozanatda boʻladi. Erituvchining eritmadagi kimyoviy potensiali M 1 muzlash temperasiga va eritmaning tarkibiga, qattiq holatdagi erituvchining kimyoviy potensiali M1 o esa muzlash temperaturasiga boğliq suyuq qattiq fazalar muvozanatda bõlganda:
T - lar muzlash temperaturalari.
4. Raul qonuni va tadbiqi. Maʼlumki har qanday suyuqlik ustidagi bosim deyilganda uning tõyingan bugʻ bosimi tuwuniladi. Suyuqlikning tõyingan bugʻ bosimi berilgan haroratda õzgarmas kattalikdir. Harorat kõtarilishi bilan har qanday moddaning tõyingan bugʻ bosimi ortadi. Bunga sabab, avvalo, harorat koʻtarilishi bilan malekulalar harakatining õrtacha kinetik energiyasi ortishi va natijada suyuqlik malekulalarining õzaro tortishish kuchini yengib suyuqlikdan ajraladigan va bugʻga õtadigan malekulalar sonining koʻpayishidir.
Ikkinchidan bugʻlanish endotermik jarayon, yani issiqlik yutilishi bilan boradi. Shu sababli harorat kõtarilganda bu bosim ortadi.
Bu fikrlar asosan sof erituvchilar uchun toʻgʻri keladi. Eritma ustidagi bugʻ bosimi esa harorat bilan bir qatorda shu eritmadagi erigan moddaning miqdoriga ham bogʻliq boʻladi. Erituvchining eritma ustidagi toʻyingan bugʻ bosimi toza erituvchining ustidagi bugʻ bosimidan doimo kichik boladi. Eritmaning konsentratsiyasi qancha yuqori boʻlsa, uning ustidagi bugʻ bosimi shuncha kichik boʻladi.
Chunki konsentratsiya ortgan sari eritmaning hajm birligida erituvchining miqdori kamaya boradi.
Fransuz olimi Fransual Mati Raul kam uchuvchan moddalarning suyultirilgan eritmalari uchun quyidagi qonunni kashf etdi: erituvchining suyultirilgan eritma ustidagi tõyingan bugʻ bosimining nisbiy pasayishi erigan moddaning molyar qismiga teng:
B unda P1 o erigan moddaning mol sonlari, erituvchining mol sonlari, Raul qonuni tenglamasini õzgartirib yozsak
B unda Ni eritmadagi erituvchining molar qismi. Demak, berilgan eritma uchun bugʻi bosimining pasayishi erigan modda bilan erituvchining tabiatiga va haroratga bogʻliq boʻlmay , faqat eritmaning konsentratsiyasiga bogʻliq.
Bu qonun Raulning tanometrik qonuni deb ataladi. Raul qonuni juda suyultirilgan eritmalar uchungina tola muvofiq keladi. Eritmaning konsentratsiyasi ortgan sari bu qonundan chetlanish kuzatiladi.
Suyultirilgan eritmalarning muzlash va qaynash haroratlarining konsentratsiyaga qarab õzgarishi. Maʼlumki, suyuqlikning tõyingan bugʻ bosimi atmosfera bosimiga teng bõlganda harorat shu suyuqlikning qaynash harorati deyiladi.
Moddaning qattiq holatdagi bugʻ bosimiga teng boʻladigan harorat, yani moddaning kristallana boshlash harorati muzlash harorati deyiladi. Qattiq modda biror erituvchida eritilganda erituvchining bugʻ bosimi pasayishini yuqorida kurib otdik
Bugʻ bosimi pasayganda eritma toza erituvchiga qaraganda yuqoriroq haroratda qaynaydi, chunki bunda bugʻ bosimini tashqi atmosfera bosimiga yetkazish uchun yuqoriroq haroratgacha qizdirish kerak boʻladi. Elektrolitik dissotsiyalanish sodir bõlmaydigan suyultirilgan eritmalarda qaynash haroratining koʻtarilishi Pt erigan moddaning molyar konsentratsiyasiga mutanosib boʻladi.
Bunda et har qaysi erituvchi uchun õzgarmas bõlgan mutanosiblik koeffitsenti u erituvchining ebulyoskopik konstantasi deyiladi. C ning qiymati, odatda , 100 gr erituvchiga erigan moddaning mollar soni bilan ifodalanadi. Yuqoridagi formulaga C ning qiymatini qõysak. B
u formula yordamida konsentratsiyasi maʼlum boʻlgan eritmaning qaynash haroratini oʻlchash yoli bilan erigan moddaning molekulyar massasini aniqlash mumkin.
B aʼzi erituvchilarning ebulyoskopik konstantasi qiymatlari quyidagi jadvalda berilgan.
