O‘zbeкiston respubliкasi

ning 
varag„i 
uy
ning 
eshigi 
halim
ning 
savoli 
qog„oz
ning 
qalinligi 
qozon
ning 
qopqog„i 
kabi so‗z birikmalari alohida-alohida AHVO bo‗lib, ularning umumiy 
qaratqich kelishigidagi mustaqil so„z + egalik shaklidagi mustaqil 
so„z=qaratuvchi va qaralmishning turli munosabatlari 
qolipi – 
UMISining (mustaqil so‗z atamasi uchun qulaylik maqsadida 
tilshunoslar tomonidan qabul qilingan inglizcha 
word 
so‗zining bosh 
harfi bo‗lgan W shartli belgisidan foydalanamiz: 
W
qaratqich
 
kelishigi
– 
W
egalik
 
qo„shimchasi
 
tarzida) voqelanishi. O‗zbek tilida barcha gaplar esa 
AHVOlar sifatida kesimlik qo‗shimchalari bilan shakllangan atov 
birligi, ya‘ni 
WPm 
(bunda [W] – yuqoridagidek, mustaqil so‗z, atov 
birligi, [Pm] esa kesimlik ko‗rsatkichi bo‗lib, 
predikat, marker 
so‗zlarining bosh harflaridan iborat) UMISining yuzaga chiqishi. 
Esda tutish kerakki, UMIS hech qachon muayyan bir AHVOda 
to‗la-to‗kis voqelana olmaydi, unda o‗zining ma‘lum bir qisminigina 
yuzaga chiqaradi. Masalan, [WPm] UMISi 
Men keldim 
gapida 
boshqa, 
Кetadimi? 
gapida boshqa bir qirrasini namoyon qilgan. 
Gapning darak va so‗roq belgilari bir butun holda birdaniga voqelana 
olmaydi. Biroq AHVO UMISdan tashqarida ham bo‗la olmaydi. Har 
qanday sodda gap baribir [
WPm] 
UMISi doirasidan tashqariga chiqa 
olmaydi. Buni So‗fi Olloyor Haq (UMIS) va sifot (tajalli, AHVO) 
munosabati misolida mahorat bilan tasvirlaydi: 
Subutiydir aning (ya‟ni Haqning) sakkiz sifoti, 
Sifot zoti emas, na g„ayri zoti. 
Mazmuni: Haqning sakkizta sifati barqarordir, biroq ulardan 
birortasi (o‗z-o‗zicha, yakka holda) uning zoti (UMIS)ni tashkil eta 
olmaydi.