O‘zbeкiston respubliкasi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet370/382
Sana14.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#669866
1   ...   366   367   368   369   370   371   372   373   ...   382
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

WP
m

WP
m

ko‗rinishidagi birikuvni 
hosil qiladi. 
[WP
m

WP
m

tipik ko‗rinishli qo‗shma gaplarning kesimlarini 
shakllantiruvchi vositalar kam miqdorni tashkil etadi: 
I.
 
a) birinchi qismda 
-sa, 
ikkinchi gap kesimida 
-(a)rdi 
shakli 
keladi: 1. 
Oyi, havo ochilib ketsa, birga daryo bo„yiga borar edik. 
(M.Saf
.) 
2
. Yoz kelsa, bitta asbobni olib, boshqa yurtlarga ish qidirib 
ketardi. 
(P.Turs.)

b) birinchi gap kesimida 
-sa ekan, 
ikkinchi gap kesimida 
-sa 
shakli keladi: 1
.Otam bo„lsa ekan, men endi yursam. 
(F.Yo‗ld.)2
. Yoz 
bo„lsa ekan, daryoda cho„milsang. 
(S.Nur.); 
d)
 
birinchi gap kesimida 
-sa+mi, 
ikkinchi gap kesimida 
-ardi 
shakli keladi: 1. 
Bo„z o„tlarning ming-ming yillardan buyon chirib 
yotgan ildizlari bu yerlarni o„g„itlab, semirtirib yuborgan, agar suv 
bo„lsami, tog„-tog„ hosil bitardi. (
Sh.Rash.).Ba‘zan 
-mi 
yuklamasi 
-sa 
shakliga bevosita qo‗shiladi: 1. 
Mabodo uning qo„lidan yetaklasa 
bormi, mushkuli osonlashib, ahvoli yengillashardi. (
A.Qah
.). 
2
. G„ing 
desa bormi, jonini sug„urib olardi. (
S.Nur
.). 
e)
 
birinchi gap kesimida 
-sa edi, 
ikkinchi gap kesimida -
(a)rdi 
shakllari keladi: 1.
Onam bo„lsa edi, qishlog„imga ketardim. (
Oyb
.) 
2



449 
Agar Bozorning aqli bo„lsa edi, menga, senga o„xshash kambag„allar 
bilan maslahat qilar edi. (
S.Ayn
.) 
f)
birinchi qismi 
-sa 
va ikkinchi qismi 
-ma+sin ekan
shakli 
bilan keladi: 1
. Yetim qoladigan bo„lsa, onadan tug„ilmasin ekan. 
(P.Tolib.) Bu shakllar bilan qo‗llangan gap, asosan, shart, istak, 
ishonchsizlik, shart-istak kabi ma‘nolarni ifodalaydi. 
Yuklamalar gap tarkibiga kirib qo‗shma ma‘no berish bilan birga, 
kesimlarning nomustaqilligini yanada kuchaytiradi: 
a)
-u/yu 
yuklamasi: 
Кo„zim tezroq ochilsa-yu, bog„larni 
maysalarni ko„rsam. (
Sh. Rash.) 
b)
 
-da 
yuklamasi: 
Quvonchi ko„ksiga sig„masa-da, odob 
yuzasidan o„zini hazin tutishga tirishar edi. (
Oyb
.) 
d) axir, nahotki 
yuklamalari: 1. 
Axir xotinim deb, bola-chaqam 
deb olov ichidan kelsa-yu, bu tantiq undan yuz o„girsa. 
(S. Ahm.). 
2. 
O„g„li qahramon bo„lsa-yu, nahotki, undan shunday ish kelib chiqsa. 
(S.Ahm.) 
Yuklamalar qo‗shma gapdan anglashilgan yuqoridagi shakllar 
ma‘nosida taajjub, ta‘kid kabi bo‗yoqlarini orttiradi. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   366   367   368   369   370   371   372   373   ...   382




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish