O‘zbeкiston respubliкasi

ism
qaratqich 
kelishigi 
→ ism
egalik 
qo„shimchasi
= qaratuvchi- 
qaralmish]
qolipining mazmuni esa cheksiz nutqiy hosilalarning 
ma‘nolarini umumlashtiradi. 
LSQning [
ism
qaratqich kelishigi
→ ism
egalik qo„shimchasi
] 
shakliy tomoni 
birikuvchi so‗zlar munosabatidan umumlashtirganligi kabi mazmun 
tomoni 
ham 
nutqiy 
birikmaning 
alohida-alohida 
ma‘nosini 
umumlashtirish natijasi bo‗lmog‗i lozim. 

---

315 
Ta‘kidlash lozimki, o‗zbek tilshunosligida har bir gap bo‗lagi, 
so‗z birikmasining turli gap, matn va qurshovdagi ma‘nolarini 
tavsiflashga ko‗p e‘tibor qaratiladi. Masalan, (
uyni qurmoq) 
birikmasida 
(uyni) 
so‗zshaklining, yoki to‗ldiruvchining ma‘nosi 
«yaratiladigan, bunyod etiladigan narsa», (
uyni buzmoq) 
birikmasidagi 
(
uyni) 
so‗zshaklining ma‘nosi «yo‗qotiladigan manba» tarzida 
ta‘riflanadi. Lekin mulohaza yuritilsa, bu ma‘nolar sintaktik emas, 
balki lug‗aviy bo‗lib, aslida (
buzmoq
) va (
qurmoq
) so‗zlariga xos 
ma‘nolar. LSQ esa cheksiz so‗z birikmalarining umumlashmasi. Shu 
boisdan ularning mazmun tomoni ham cheksiz so‗z birikmalarining 
alohida-alohida ma‘nolaridagi xususiy, farqli jihatlarni chetlashtirib, 
umumiy, o‗xshash tomonlarni ajratish asosida tiklanadi. Demak, 
umumiy, lisoniy ma‘no xususiy jihatlarni idrok etish asosida 
birlashtirishdir. Xususiy ma‘no, ya‘ni har bir so‗z birikmasidagi tezda 
anglanadigan, ilg‗anishi oson bo‗lgan ma‘no ular 
zamiridagi 
mohiyatni to‗sib turadi. Ana shu mohiyat anglanishi bilan tadqiqotchi 
ko‗rinib turgan ma‘noning rang-barangligi «aldamchi» ekanligiga 
ishonch hosil qiladi.