O‘zbeкiston respubliкasi

Yangi leksika 
tilda yangi paydo bo‗lgan va yangilik bo‗yog‗i 
sezilib turgan leksemalardir. Ular ilmiy terminologiyada 
neologizm 
deb yuritiladi. Yangi leksema va yangi so‗zni farqlash lozim. 
(Masalan, (
kitobchi
)
, 
(
kompyutershunos
)
, 
(
zakovatchi
) birliklari). 
Yangi leksika esa tilimizdan joy olgan yangi leksemadan tarkib 
topadi. 
Yangi leksikani ikkiga bo‗lish mumkin: 
a)
sof yangi leksema 
tilimiz uchun aslida begona, lekin unga 
endigina kirib kelib o‗rnashgan boshqa tilga xos leksik birlik (
lizing, 
audit, market, test, internet 
va h. Yangi leksema, asosan, terminologik 
birlik. Yangi leksema davr o‗tishi bilan neytral leksika tarkibiga o‗tib 
ketadi. Masalan, yaqin vaqtgacha neologizm sifatida qaralgan 
kosmos, 
televideniye 
leksemalari bugungi kunda yangilik bo‗yog‗ini yo‗qotdi; 
b)
faollashgan leksema yangi leksikaning turlaridan bo‗lib, ular 
iste‘moldan chiqib ketgan va bugungi kunda qayta qo‗llanila 
boshlagan birliklardir. 
Hokim, viloyat, tuman, oqsoqol, sardor, vazir 
kabi leksema shular jumlasidan. Shuningdek, yangi ma‘no kasb etgan 

---

123 
birliklar ham yangi leksika tarkibida qaralishga haqli: 
savdogar, 
tadbirkor, ishbilarmon, biznes 
va h. k. 
Faollashgan leksema sof yangi leksemadan farqli o‗laroq, o‗z 
qatlamga oid ham, o‗zlashma qatlamga oid ham bo‗lishi mumkin. Bu 
leksemaning umumiste‘mol leksema sirasiga o‗tib ketishi juda tez yuz 
beradi. 
35-
 
§. Qo„llanilish doirasi chegaralangan leksika 
Qo„llanilish doirasi chegaralangan leksika
ni uchga bo‗lib 
o‗rganish mumkin: 
1)
dialektal leksika; 
2)
terminologik leksika; 
3)
noadabiy leksika (argo va jargon).