O‘zbeкiston respubliкasi

m
].2. 
Bahor kelsa, bog„lar yashnaydi va sayilga chiqamiz. 
Qolipi: 
[
(E
1
→WP
m1
) ((E
2
→W
2
P
m
) va(W
3
P
m
))]
. Bu ikkala gap uyushiq 
qismli qo‗shma gap. Birinchi gapda ergash gap (
Bahor kelsa, bog„lar 
yashnasa
) uyushib, bosh gapga tobelanib kelgan. Ikkinchi gapda esa 
bosh (
bog„lar yashnaydi va sayilga chiqamiz
) uyushib kelgan va 
ergash gap (
bahor kelsa
) ularga bab-baravar tegishli. Bular uyushiq 
gapdir. 
Ma‘lum bo‗ladiki, uyushiq gap qo‗shma gaplar tarkibida bo‗ladi. 
Uyushgan gap esa o‗zbek tilida sodda va qo‗shma gaplar orasidagi 
alohida sintaktik qurilmadir. U kesimdagi 
[W]
si birdan ortiqligi bilan 
qo‗shma gapga, 
[Pm]
ning bittaligi bilan esa sodda gapga 

---

431 
yaqinlashadi. Shuning uchun ham u o‗z mavqeyi bilan «oraliq 
uchinchi»dir, ya‘ni sodda va qo‗shma gaplar orasidagi hodisadir. 
Sodda va qo‗shma gapni belgilashda asosiy omil gapda nechta 
shakllangan kesimning mavjudligi. Eganing bor-yo‗qligi, ifodalangan- 
ifodalanmaganligi ahamiyatsiz. Uyushgan gapni belgilashda esa bosh 
omil ikkita: 
1)
bitta shakllangan kesimning mavjudligi; 
2)
birdan ortiq uyushgan eganing mavjudligi. 
Bu xususiyati bilan uyushgan gap egali sodda gapdan ham 
(
Jahongir, Jamshid, Isroil o„qidi
), uyushiq kesimli sodda gapdan ham 
(egasi yo‗q yoki bor bo‗lsa, bitta, kesimning lug‗aviy qismi birdan 
ortiq, [Pm] qismi bitta – (U
lar borgan va ko„rgan edilar, 
qolipi [