O‘zbeкiston respubliкasi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/382
Sana14.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#669866
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   382
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

Abu Hayyon al-Andalusiy 
XIII–XIV asrlarda yashab ijod etgan 
tilshunos. Uning qadimgi turkiy tilshunoslikda tutgan o‗rni o‗ziga xos. 
U turkiy va arab tili muqoyasasiga doir ko‗plab asarlar yaratgan. 
Masalan, uning «Кitob al-idrok li lisonal-atrok» lug‗ati hamon o‗z 
ahamiyatini yo‗qotgani yo‗q. Asar 1312-yilda Qohirada yaratilgan 
bo‗lib, uning tarkibi lug‗at va grammatikadan iborat. Tadqiqotlar 
ma‘lumotlariga ko‗ra, asarda qipchoq unsurlari ko‗proq, o‗g‗uz 
unsurlari esa kamroq uchraydi. 
Jamoliddin Muhammad Abdulloh Turkiy
ning ham qadimgi 
turkiy tilshunoslik taraqqiyotida o‗ziga xos o‗rni bor. Uning taxminan 
XIII–XIV asrlarda yozilgan «Кitobu-lug‗at al-mushtoq fi lug‗at-it turk 
vo-l-qafchoq» («Turk va qipchoq tillariga mushtoqlarni qiziqtiruvchi 
kitob») asari arab, fors, turk, mo‗g‗ul tillari qiyosiga bag‗ishlangan, u 
turkiy tillarning tarixiy taraqqiyotini o‗rganishda qimmatli manba 
sifatida xizmat qiladi. 
II bosqich. 
Eski o‗zbek tilshunosligining shakllanishi va 
taraqqiyotida buyuk mutafakkir shoir Alisher Navoiy, Zahiriddin 
Bobur, Aloyi Binni Muhibiy, Mirzo Mehdixon kabilarning lingvistik 
qarashlari va asarlari muhim ahamiyatga ega. 
XIX asrning oxiriga kelib, mamlakatdagi ijtimoiy-iqtisodiy- 
siyosiy jarayonlar rus bosqinchilarining mahalliy xalq madaniyati, urf- 


18 
odati va tilini o‗rganish ehtiyojini oshirdi. Tabiiyki, bu ehtiyoj bir 
qancha amaliy ahamiyatga ega grammatikalar vujudga kelishini 
ta‘minladi. Jumladan, M.A.Terentevning «Turk, fors, qirg‗iz va 
o‗zbek tili grammatikasi» (1875), A.Starlevskiyning «Rus kishisining 
O‗rta 
Osiyodagi 
yo‗ldoshi» 
(1878), 
Z.A.Alekseyev 
va 
V.Vishnegorskiyning 
«Сорт 
тили 
самоучители» 
(1884), 
M.Andreyevning «Sort tilini birinchi bor o‗rganuvchilar uchun 
qo‗llanma»si (1896), F.Mashkovsevning «Sort tili darslari» (1899), 
V.P.Nalivkinning «Sort tilini amaliy o‗rganish uchun qo‗llanma»si 
(1898), N.Budzinskiyning «Sort tili darsligi» (1910) kabilar bunga 
misol. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   382




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish