O’zbekiston respublikasi

 
 
 
 
 
 
           
 
71- rasm. С
60
  molekulasining tuzilishi 
 
 
 
 
 
 
72- rasm. С
60
 molekulasidan tashkil topgan kristallning tuzilishi 
 
Bu  nomning  kelib  chiqishi,  qachonlardir  mashhur  arxitektor  Richard  Bukministr 
Fuller  shunday  shakldagi  molekulalarning  borligi  haqida  bilmagan  holda  binolar 
gumbazlarini yaratish uchun tegishli poliedrik qurilmalardan foydalanganligi bilan 
bog‘liq.  Juda  ko‘plab  boshqa,  ancha  yirik  bo‘lgan  fullerenlar  mavjud  (С70,  С82, 
С84,  …,  С240…),  ancha  murakkab  ko‘rinishdagi  fullerenlar  esa  nanotrubkalar 
degan  nomni  olgan.  Bugun  ular  haqida  ma‘lumotlar  banki  fullerenlarning  10  000 
oshiq ko‘rinishlari bo‘lganligini ko‘rsatadi. 

---

 
 
103 
103 
Quyidagi rasmlarda nanotrubralarni tuzilishi keltirilgan. 
   
 
                      
73- rasm. 
Oltin  nanozarralarini  sintezi.  Oltin  nanozarralarini  kimyoviy    sintez  qilish  uchun 
―namlash usulli‖ning  avzalligi oksidlanish-qaytalanish reyaksiyasi qo‘llaniladi 
Au
3+
+qaytalanish →Au
0

n Au
0
 (nanooltin) (1) 
I  bosqichda  bu  reyaksiya      oksidlanish  qaytalanishga  mos  keladi.Odatda  kirishma 
modda  sifatida  tetraxloraur  kisllatasi  –  HAuCl
4
nH
2
O  qo‘llaniladi.    (tiklovchi) 
Qaytalanuvchi    har  hil  reagentlar:  vodarod  va  vodarodli  bog‘lar  (masalan, 
tetragidroboratlar), fosfor xloristoe olova, sitrat natriya, gidrozin, spirtlar, etilenglikol, 
kraxmal,  glyukoza,  askorbinovaya  kislota  va  boshqalar  boladi.(tiklovchi)  Qaytalan 
stabillovchi  organik  modda  ishtrokida    o‘tkaziladi  –  ligand,  nanozarralarni    ajrata 
oluvchi xususiyatlari II bosqich  qadamlarni belgilash kerak: 
nAu
0

 [Au
0
]
n
 + mL 

 [Au
0
]
n
L
m
 (2). 
 IIa        IIb