O‘zbeкiston respubliкasi

I
U
E	O‘
A	O

Umuman olganda, minimal lisoniy birlik bo‘lgan fonema inson nutq a’zosi yordamida vujudga kelgan tovush ko‘rinishlarining umumiy andozasi bo‘lib, cheksiz tovushning umumlashmalari qatori sifatida ongda yashaydi. So‘zlovchi ushbu psixo-akustik obraz asosida nutq a’zolarini harakatga keltirib, tovush hosil qiladi. Yoki tinglovchi o‘zga tomonidan hosil qilingan tovushni eshitish orqali ongidagi andozaga solishtirib ko‘radi.
Fonemaning ma’no farqlash xossasi mavjud bo‘lib, bir fonemaning turli ko‘rinishi bo‘lgan tovushlarda bu hodisa kuzatilmaydi. Bir fonemaning nutqiy varianti bo‘lgan tovush boshqa fonemaning varianti bo‘lgan tovush bilan almashtirilsa, so‘z ma’nosi yangilanadi, ya’ni boshqa so‘zga aylanadi. Qiyoslang: qora va qara, ota va ata, ona va ana. Shu boisdan ham fonemaga tilning ma’no farqlovchi eng kichik birligi deb ta’rif berildi. Bir fonemaning turli varianti ma’no farqlamaydi. Masalan, til oldi va til orqa o‘ unlilari quyida ma’no farqlamagan: o‘l-o‘l.