O‘zbeкiston respubliкasi

77-§. To‘ldiruvchining ma’no turlari. To‘ldiruvchi o‘zi birikayotgan fe’lning tabiatiga ko‘ra vositali va vositasiz turga ajraladi.
Vositasiz to‘ldiruvchi bilan birikish faqat o‘timli fe’lga xos. Shu boisdan vositasiz to‘ldiruvchi – o‘timli fe’lning obyekt valentligini to‘ldiruvchi so‘z kengaytiruvchisi. Vositasiz to‘ldiruvchi vazifasida bosh yoki tushum kelishigidagi so‘z keladi: 1. Bosh kelishikdagi vositasiz to‘ldiruvchi: 1. Bunda bulbul kitob o‘qiydi. 2. Bunda qurtlar ipak to‘qiydi. 3. Bunda ari keltiradi bol, Bunda qushlar topadi iqbol. 2. Tushum kelishigidagi vositasiz to‘ldiruvchi: 1. Sen bahorni sog‘inmadingmi? 2. Har bir tuki kiyimlarini teshib chiqib ketgan edi.
Vositasiz to‘ldiruvchi vazifasidagi so‘z turli-tuman ma’nolarni ifodalaydi. Vositasiz to‘ldiruvchi o‘timli fe’lga bog‘lanadi deyish o‘timli fe’l vositali to‘ldiruvchini qabul qila olmaydi degani emas. O‘timli fe’llar ham vositali, ham vositasiz to‘ldiruvchini o‘ziga biriktiradi. O‘timsiz fe’llar esa faqat vositali to‘ldiruvchilarnigina tobelaydi.
Vositasiz to‘ldiruvchi bevosita harakatni o‘z ustiga olgan predmetni anglatsa, vositali to‘ldiruvchi harakatni qamrab olgan, lekin harakatga daxldor bo‘lmagan predmetni ifodalaydi. Vositali to‘ldiruvchi turli grammatik ko‘rsatkichlar bilan ifodalanadi:

1. 
   jo‘nalish kelishigi: Senga oldim.
   
2. 
   chiqish kelishigi: Sendan oldim.
   
3. 
   o‘rin-payt kelishigi: Menda qoldi.
   
4. 
   ko‘makchi: Sen uchun oldim.