O’zbekiston Respublikasi Toshkent Axborot Texnologiyalari universiteti Bajardi: Jo’rayev Mansur



Download 1,26 Mb.
Sana02.11.2019
Hajmi1,26 Mb.
#24870

O’zbekiston Respublikasi Toshkent Axborot Texnologiyalari universiteti

Bajardi: Jo’rayev Mansur

Tekshird: Abduraxmanov Qahhor


kompyuter injiniringi 215-19-guruh talabasi Jo’rayev Mansurning fizika fani “Molekular Fizika asoslari” mavzusi bo’yicha

tayyorlagan

taqdimoti

Fizika phy-004 guruh


Reja:

  • Modda miqdori, molyar massa, Avogadro qonuni;
  • Izojarayonlar;
  • Ideal gazning holat tenglamasi, Bolsmann doimiysi, Mendeleev-Klapeyron tenglamasi, berilgan temperaturadagi ideal gazning bosimi, Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi;
  • Ideal gaz molekulalarining tezlik bo‘yicha taqsimotining Makswell qonuni – o‘rtacha tezlik, ehtimoli eng katta bo‘lgan tezlik va o‘rtacha kvadratik tezlik ifodalari;
  • Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi;
  • Potensial kuchlar ta’sirida gaz molekulalarining taqsimoti.
  • Xulosa;
  • Foydalangan adabiyotlar.

Kalitli so‘zlar: smodda miqdori, molyar mqssa, izoxora, izobara,, izoterma, ideal gaz, ilgarilanma harakat tezligi, Maksvell taqsimoti, Bolsmann taqsimoti.

Modda miqdori, molyar massa Avagadro qonuni

  • Modda miqdori – mol, 0,012 kilogram massali 12 – uglerod atomidagi strukturali elementlar soniga teng bo’lgan tizimning modda miqdoriga aytiladi. Strukturali elementlar atomlar, molekulalar, ionlar, elektronlar va boshqa zarrachalardan tashkil topganbo’lishi mumkin(XIV O’lchov va tarozlar Bosh Konferensiyasi, 1971-yil, 3-rezolyutsiya).
  • Avagadro qonuni - Istalgan gazning 1 moli, temperature va bosim bir xil bo’lganida bir xil hajmga ega bo’ladi. Normal atmosfera sharoitida bu hajm 22,41* ga teng bo’ladi. Har xil moddalar 1 mol hajmda bir xil miqdordagi atomlar yoki molekulalar soniga ega bo’ladilar Avogadro sonidir.
  •  

Izojarayonlar

  • Izotermik jarayon(Boyl – Marriot qouni) – Berilgan massali gaz uchun, temperature o’zgarmas bo’lganda, gaz bosimining uning hajmiga ko’paytmasi o’zgarmas kattalikdir: Temperatura o’zgarmas bo’lganida , modda xususiyatini tavsiflovchi P va V kattaliklar orasidagi bog’lanishni tasvirlovchi egri chiziqlar izotermalar deyiladi.
  •  
  • Termodinamik jarayon sodir bo’ladigan qiymati ortishi bilan, izotermani tasvirlovchi giperbola yuqoriga siljiydi
  • Grafikda berilgan temperaturalar munosabatda

 

Izojarayonlar

  • Izobarik jarayon – (Gey – Lyussak qonuni) Berilgan massali gaz hajmi, bosim o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi.
  •  
  • Izobarik jarayonda hajm va temperature bir biriga to’g’ri proportsional bo’ladi.
  • Ya’ni Hajm oshishi bilan temperature ham ortadi.

Izojarayonlar

  • Izoxorik jarayon(sharl qonuni) - Berilgan massali gaz bosimi, uning hajmi o’zgarmas bo’lganda, temperature bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi. Bu tenglamalardagi t – temperature Selsiy shkalasi bo’yicha olingan. va 0C bo’lgandagi gazning , mos ravishda bosimi va hajmidir, – koeffitsiyent quyidagiga teng bo’lib , ideal gazning kengayish koeffitsiyentini bildiradi:
  •  
  • Gazning bosimi o’zgarmas bo’lganda sodir bo’ladigan jarayon _ izobara jarayoni deb ataladi. Gazning hajmi o’zgarmas bo’lganda sodir bo’ladigan jarayon - izoxora jarayoni deyiladi deb ataladi.

Izojarayonlar

  • Adiabatik jarayon – Tizim tashqaaridan issiqlik olmasa yoki unga issiqlik uzatilmasa, ya’ni Q=const bo’lsa, bu jarayon – adiabatic jarayon deb ataladi.
  • Berilgan massali gaz uchun quyidagi munosabat o’rinli bo’ladi.

  • bu yerda – Puasson koeffitsiyenti deb ataladi. Bu bog’lanish egri chiziqli ad

 

Ideal gazning holat tenglamasi, Bolsmann doimiysi, Mendeleev-Klapeyron tenglamasi, berilgan temperaturadagi ideal gazning bosimi, Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi;

  • Ideal gaz holat tenglamasi: formulani Fransuz fizigi Klapeyron Boyl – Marriot va Gey-Lyussak qonunlarini umumlashtirgan holda keltirib chiqardi.
  • Bolsmann doimiysi –
  • Mendeleyev – Klapeyron tenglamasi -
  • Berilgan temperaturadagi ideal gaz bosimi -
  • Molekular - kinetik nzariyaning asosiy tenglamasi:
  •  

Ideal gaz molekulalarining tezlik bo‘yicha taqsimotining Makswell qonuni – o‘rtacha tezlik, ehtimoli eng katta bo‘lgan tezlik va o‘rtacha kvadratik tezlik ifodalari

  • Molekulyar – kinetic nazariyaning asosiy tenglamasini keltirib chiqarishda molekulalar xar xil tezlikka ega bo’ladi , deb hisoblagan edik. Ko’p marotaba to’qnashishlar natijasida , har bir molekulaning tezligi yo’nalishlari bir xil ehtimollikka ega bo’ladilar , boshqacha qilib aytganda har bir yo’nalishda bir xil miqdorda molekulalar harakatlanadi deb hisoblash mumkin.
  • Molekulyar – kinetic nazariyaga asosan, to’qnashishlarda molekula tezligi o’zgarishiga qaramay gazdagi massali molekulalarning o’rtacha kvadratik tezligi, T=const bo’lganda muvozanat holatda o’zgarmay qoladi va quyidagiga teng bo’ladi.
  •  

Maksvell ehtimollik nazariyasi usulini qo’llab, f(v) funksiyani ideal gaz molekulalarining tezligi bo’yicha taqsimot qonunini keltirib chaqardi.

  • Maksvell ehtimollik nazariyasi usulini qo’llab, f(v) funksiyani ideal gaz molekulalarining tezligi bo’yicha taqsimot qonunini keltirib chaqardi.
  • Ideal gaz molekulalarining tezlik bo’yicha taqsimot funksiyasi maksimal qiymatga ega bo’lgan tezlik, extimolligi eng katta bo’lgan tezlikni belgilaydi..

Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasi;

  • Termodinamik temperature ideal gaz molekulasi ilgarilanma harakat o’rtacha kinetic energiyasining o’lchovidir.
  • Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o’rtacha kinetic energiyasi :
  • Yuqoridagi formula bitta molekulaning kinetik energiyasining molekulyar kinetic ta’rifini ifodalaydi
  •  

Potensial kuchlar ta’sirida gaz molekulalarining taqsimoti.

  • Gravitatsiyaviy tortishish va ikkinchi tarafdan molekulalarning issiqlik harakati gazning qandaydir statsionar holatga, ya’ni bosimning balandlik bo’yicha kamayishiga olib keladi.
  • Yuqotidagi formula tashqi maydondagi Boltsman taqsimoti deb ataladi.

Xulosa:

  • Molekola molyar massasi uglerod massasining 1/12 qismiga nisbatan olingandir.1 mol Modda normal bosim va sharoitda bir xil hajmni egallaydi.
  • Boltsman taqsimotini gazning gravitatsion maydonlar ta’sirida gazning ma’lum darajada kamayishi bilan tushuntirish mumkin
  • Izotermik jarayon – temperature o’zgarmas bo’lganda yuz beradigan jarayondir.
  • Izobarik jarayon - bosim o’zgarmas bo’lganda yuz beradigan jarayondir
  • Izoxorik jarayon – hajm o’zgarmas bo’lgan holatda yuz beradigan jarayondir
  • Adiabatik jarayon – tashqi Sistema bilan issiqlik almashmasdan yuz beradigan jarayonga aytiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

  • Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. Darslik. Toshkent. 2018 y.
  • Douglas C. Giancoli. Physics. Principles with Applicathions. January 17, 2004 USA ISBN-13^ 978-0-321-62592-2.
  • Абдурахманов К.П, Хамидов В.С. Физикадан мультимедиа лекциялар тўплами. Ўқув қўлланма. 2019 й. Pdf + диск + СНМ.
  • 6.Internet sahifalari.

Download 1,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish