O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Og’iz bo’shlig’i. Og’iz bo’shlig’i bolalarda nisbatan kichkina, ko’z xosasiga yakin joylashgan bo’ladi. Kattalarga uxshash u daxlizdan va xakikiy og’iz bo’shlig’idan tashqil topgan, shillik kavati qon tomirlarga boy bo’ladi. Tish chikkuncha xakikiy og’iz bo’shlig’i daxlizdan milk yotikchalari bilan ajralgan bo’ladi. U epiteliy katlam bilan koplangan bo’ladi va bola xayotining birinchi kunlarida kuchib tushadi. SHuning uchun bolalarda og’iz shillik kavati ko’rik bo’ladi. Qattiq tanglay yassi, yeysimon egilishi sezilmas darajada. Yumshoq tanglay yassi, yutkumning yuqori dungligi qattiq, tanglay tekisligida joylashgan bo’lib, buqilishi sezilar sezilmas darajada. CHaqaloqlarda til kalta keng, ya’ni lab mushaklari singari nisbatan yaxshi rivojlangan.

CHaqaloqlarda og’iz emishga moslashganligi uning pastki jag to’zilishida xam yaxshi ko’rinadi, ya’ni pastki jag yuqori jagdan tashkarida joylashgan bo’ladi. Bu ko’krakni ezib, sut chikarishga yaxshi yordam beradi. Sulak bezlari xomila davridan boshlanadi, 2 oydan boshlab bez ko’rtaklari og’iz epiteliyalaridan rivojlanadi, 2,5 oyda quloq oldi va jag osti bezlari seziladi.

Yangi tug’ilgan chaqaloqning sulak bezlari kuchsiz rivojlangan, tarkibida biriktiruvchi to’qima ko’p bo’ladi. Bola usgan sari bezlar uzunasiga o’sadi, sulak chikadigan yullar kengayadi va bez xujayralari o’sib, vazni og’irlashadi. 2 yoshga kirganda bolaning sulak bezlari kattalarnikidan kam farq qiladi. bola tug’ilganidan boshlab sulak bezlari ishlay boshlaydi. Birok birinchi oylarda sekretsiyasi kam bo’ladi, xali bezlar kichik, markaziy nerf sistemasi rivojlanib tugallanmagan bo’ladi. SHunga kura, dastlab bola og’iz bo’shlig’ining shilimshik pardasi biroz ko’rik bo’ladi. 4-6 oyligidan boshlab bolada sulak ajralishi kuchayadi. U sulagini yutib ulgurmasdan, ogzidan okaveradi. Bu jarayon fiziologik sulak ajralishi deb ataladi. Bunga yorib chikayotgan tishlar uch tarmokli nervga ta’sir etishi sabab bo’ladi.

Kuyuk ovqatga ko’p, suyuk ovqatga kam shira ajraladi. Sut bundan mustasno. Boshqa ovqatga qaraganda sut ichganda og’iz bo’shlig’ida fermentlar uncha rolь uynamaydi, chunki u tez yutiladi. Bola xayotining birinchi oyida sulak bezlari sekretsiyasi juda kuchsiz, bola ovqatiga adekvat bo’ladi.

Bola xayotining birinchi oylarida sulagi kuchsiz kislotali bo’ladi, ya’ni rN=6-7,5 ga teng. SHuning uchun yangi tug’ilgan va 2-3 oylik chaqaloqlar og’iz bo’shlig’ida infektsiya Candida albicans zamburugi oson rivojlanadi, ya’ni bolaning ogzi okaradi. Bolalar sulagi tarkibida amilolitik ferment – ptialin (amilaza) va malьtaza bo’ladi, ular kraxmal bilan glikogenni oldin dekstrinlargacha, keyin malьtozagacha parchalaydi. Bola usgan sari sulakning amilolitik xossasi kuchayadi.

Bolalarning yutkum o’ziga xos tuzilishga egadir. U kekirdakka utish joyida, kekirdak do’ngligini aylanib o’tadi. Bu tuzilish kattalardan farqlanib, bola ovqat yutish vaqtida nafas olishga imqon beradi, kattalar esa bir vaqtda xam ovqat yutib, xam nafas ololmaydi.