O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Homila qon aylanishi

Homila rivojlanishi uchun kerakli mahsulotlarni ona qonidan oladi. Qon bachadon arteriyasi orqali yo’ldoshga o’tadi (“bola o’rni”), shuning uchun homila qon aylanishi, platsentar deyiladi. Yo’ldoshda homila ona qonidan ozuqa moddalarni oladi. Yo’ldoshdan arterial qon homila kindik venasiga boradi v.umbilicalis, kindik kanalchasi tarkibida jigar pastki qirrasiga yo’naladi, kindik venasi shariga quyiladi va jigar darvozasi tengligida 2 ta shoxchaga bo’linadi. Birinchi shoxcha darvoza venasiga, ikkinchi shoxcha venoz (arantsiev) yo’liga, ductus venosus – jigar yoki pastki yarim venaga quyiladi. SHunday qilib, yo’ldoshdan kindik venasi orqali chiqayotgan arterial qon bir qismi pastki yarim venaga, bir qismi esa jigarga o’tadi, jigar homila qon xosil qilish organi hisoblanadi. Keyin jigar venalaridan qon pastki kovak venaga boradi, bu yerda venoz qon bilan aralashadi. Pastki kovak venadan aralashgan qon o’ng bo’lmacha, undan bo’lmachalararo to’siq orqali chap bo’lmachaga, uning oqimi homilada yaxshi rivojlangan pastki kovak vena qavati (Evstaxiev qavati)ga yo’naladi. CHap bo’lmachadan qon chap qorinchaga tushadi, keyin aortadan organ va to’qimalarga yo’naladi.

Venoz qon homila tanasining yuqori qismidan yuqori yarim vena bo’ylab o’ng bo’lmachaga keladi. O’ng bo’lmacha qorincha teshigi orqali bu qon o’ng qorinchaga o’tadi, undan o’pka o’zagi (arteriyasi)ga, keyin yirik arterial (Batallov) yo’liga oqadi, ductus arteriosus, bevosita aortaga (chap o’mrov usti arteriyasi chiqqan joydan pastroqda) o’tadi. Aortaga chap qorinchadan o’tgan aralash qonga venoz qon yangi portsiyasi qo’shiladi. Bu aralashgan qon aorta shoxchalari orqali homila tanasining barcha organ va to’qimalariga ketadi. SHunday qilib homila tanasining yuqori yarmi (bosh miya xam) tananing pastki qismiga nisbatan, aorta yoyi shoxchalari bilan qon bilan ta’minlanadi (arterial tushganga qadar chiqqan shoxchalari), kislorod va ozuqa moddalarga boy qonni oladi.

Homila qonining kislorod va ozuqa moddalar bilan to’yinishi yo’ldoshda yuz beradi, aralashgan qon aortadan ichki yonbosh arteriyaga, keyin uning shoxchalari orqali juft kindik arteriya, a.umbilicalis –yo’ldoshga o’tadi. CHaqaloq tug’ilgandan keyin, tomir tizimida asosiy o’zgarish yuz beradi: platsentar qon aylanish o’pka qon aylanishiga birdan o’tadi. O’pka, o’pka arteriyasi va venalari o’z faoliyatini boshlaydi. Tug’ilgandan keyin bog’langan kindik tomirlari bo’shaydi: kindik vena o’zagi jigar aylana boylamiga o’zgaradi, kindik arteriyalari o’ng va chap lateral kindik boylamiga, arteriya yorig’i uning boshlanish qismlarida saqlanadi. Bu kindik boylamlari qorinning old devori orqa yuzasida joylashgan. Venoz yo’lak venoz boylamga, homila o’pka o’zagini aorta yoyining egilgan qismi bilan biriktirgan arterial yo’lak, arterial boylam bo’ladi. O’pka o’zagini (yoki chap o’pka arteriyasi) aorta yoyi bilan biriktiradi.

2.