|
2.2 Tayyor dori vositalarini saqlanish muddatini ta’minlash va belgilash.
Saqlanish davomida qattiq dorilarga tashqi muhit xarorati, namligi, yorug‘ligi va boshqalar ta’sir etadi.
Harorat tabletkalar turg‘unligiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Harorat oshishi bilan gidrolizlanishga va oksidlanishga moyil bo‘lgan moddalarning parchalanishi birmuncha tezlashadi.
Saqlash davomida tashqi muhitdagi namlik dori vositalariga o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Tabletka tarkibidagi qoldiq namlik yoki kristallizatsion suvni tabiiy qurishi, dozaning buzilishiga sabab bo‘lishi mumkin. Namlikni me’yoridan ko‘p bo‘lishi, tabletkalarning gidrolitik parchalanishiga, hamda fizik-mexanik ko‘rsatgichlarini o‘zgarishiga olib kelishi mumkin. Tashqi muhit namligini natriy-paraaminosalitsilat granulasi va tabletkasining fizik-mexanik ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sir etishi tajribalar asosida isbotlangan. Presslanadigan massaning qoldiq namligi tabletkaning tashqi ko‘rinishiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Ultrabinafsha nurlar ta’sirida oksidlanish – qaytarilish jarayonlarini tezlashtirishi, kvant energiyasini adsorbsiyalash natijasida molekulalar faolligining oshishi isbotlangan.
Dori turlarini yaratishda farmatsevtika sanoati, qadoqlanadigan materiallarga katta e’tibor berishni taqozo etadi. Qadoqlanadigan materiallar tabletkani tashqi muhit ta’siridan saqlaydigan asosiy to‘siq bo‘lib, ularni saqlanish muddatini uzaytirishga yordam beradi. SHunga ko‘ra, qadoqlanadigan materiallarni to‘g‘ri tanlash tabletkaning sifat va miqdor ko‘rsatgichlarini saqlashga yordam beradi. Dorilar bilan birlamchi muloqotda bo‘ladigan qadoqlanadigan idishlar har xil materiallardan tayyorlanishi mumkin: shisha, metall, sellyuloza va yuqori molekulali sintetik birikmalar (plastmassa) va ularning kombinatsiyalari. Keng tarqalgan qadoqlanadigan materiallardan biri shishadir. SHisha idish preparatlarni fotokimyoviy parchalanishini oldini oladigan muhim omillardan hisoblanadi.
Keyingi yilarda plastmassadan tayyorlangan idishlar, shisha idishlarga nisbatan ko‘proq ishlatilmoqda. Plastmassa idishlarga dorilar qadoqlanganda kimyoviy mos kelishini hisobga olish lozim. Dori preparatlari bilan muloqotda bo‘lganlarida plastmassa idishlar yorilishi, yumshashi va erishi mumkin. Aynan shu moddaga kimyoviy betaraf plastmassa turini tanlash bilan dorilarni saqlab qolish mumkin.
Farmatsevtika sanoatida tabletkalarni qadoqlash uchun sellofandan tayyorlangan “Aut” kontur-uyachali materialdan keng ko‘lamda foydalaniladi. Ammo bu turdagi materiallar oson gidrolizlanadigan, kuchli gigroskopik va uchuvchan preparatlarni to‘liq saqlab bera olmaydi.
Respublikamizda polivinilxlorid va laklangan alyuminiy folgasidan tayyorlangan “Servak” qadoqlanadigan materiallari suv bug‘larini va quyosh nurlarini mutlaqo o‘tkazmaydi.
Yuqorida qayd qilinganlar asosida, uzoq muddat mobaynida tabletkalarning turg‘unligini o‘rganish, ularning sifatini saqlab qolishda, to‘g‘ri tanlab olingan qadoqlanadigan materiallar va saqlash sharoiti katta ahamiyatga ega.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda standartlashtirishning asosiy maqsadlari:
- mahsulotlar, jarayonlar, ishlar va xizmatlarning (bundan buyon matnda "mahsulot" deb yuritiladi) aholining hayoti, sog’lig’i va mol-mulkiga, atrof-muhit uchun xavfsizligi, resurslarni tejash masalalarida iste‘molchilar va davlat manfaatlarini himoya qilishdan;
- mahsulotlarning o’zaro almashinuvchanligini va bir-biriga mos kelishini ta‘minlashdan;
- fan va texnika taraqqiyoti darajasiga, shuningdek aholining hamda xalq xo’jaligining ehtiyojlariga muvofiq holda mahsulot sifatini hamda raqobat qila olish imkonini oshirishdan;
- barcha turdagi resurslar tejalishiga ko’maklashishdan, ishlab chiqarishning texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarini yaxshilashdan;
- ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy dasturlar va loyihalarni amalga oshirishdan;
- tabiiy va texnogen falokatlar hamda boshqa favqulodda vaziyatlar yuzaga kelish xavf-xatarini hisobga olgan holda xalq xo’jaligi ob‘ektlarining xavfsizligini ta‘minlashdan;
Yordamchi materiallar – tayyor mahsulot ishlab chiqarishda foydalaniladigan biroq, alohida dori sifatida foydalanishga mo’ljallanmagan modda yoki materiallar.
Tayyor mahsulot – ishlab chiqarishning barcha bosqichlarini shu jumladan o’rash va markalash bosqichini ham o’tagan dori shakli.
Tayyor dori vositasi – davolash hususiyatiga ega bo’lgan dori shakli xususiy iste‘molchiga davolash uchun qulay bo’lgan shaklda sotishga tayyorlangan dori vositasi.
Karantin – xom ashyo, yordamchi, o’rov, markalash materiallarining, yarim tayyor mahsulotning alohida joyda saqlanayotgan yoki ularni ishlatishga qaror chiqarilguncha sotilish va foydalanishni ta‘qiqlaydigan huquqiy xolatlardir: sotilish, yaroqsizlarni ajratish yoki qayta tiklash.
Sifat - tayyor mahsulot xususiyati va undan foydalanish uchun belgilangan standartlarga ya‘ni ro’yhatga kiritilgan texnologik jarayonni asosiy parametrlariga mosligini aniqlab beruvchi belgilar yig’indisidir.
Xonaning tozalik darajasi – xonaning ―toza‖ yoki ―tozalik‖ darajasi 1 m3 havoda ma‘lum kattalikdagi mexanik zarrachalar va mikroorganizm miqdoriga qarab belgilanadi.
Kodlashtirish – tayyor mahsulotni avtomat tarzda bir turda ekanligini taqqoslash imkonini beruvchi yozuvlar tizimi.
Ishlab chiqarish jarayoni nazorati – tayyor mahsulot sifatini me‘yoriy hujjat talablariga mosligini ta‘minlash uchun chiqarilayotgan mahsulotni ishlab chiqarish jarayonini kuzatish maqsadida tegishli texnologik parametrlarga korrektirovka kiritishni bosqichma-bosqich nazorat qilish turlarini amalga oshirish. Atrof muhit va jihozlar tozaligi nazorati ishlab chiqarish jarayoni nazoratining bir qismi hisoblanadi.
Dori moddalari (substansiyalar) – ishlatishga ruhsat berilgan tabiiy va sun‘iy biologik moddalar
Do'stlaringiz bilan baham: | 
