O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

H= ¹ = ¹ ,
2  x 
Bunda l=2πx sim atrofida x radiusda chizilgan aylananing uzunligini ifodalaydi. Bu aylananing barcha nuqtalarida sistemaning simmetriyasi tufayli magnit maydon kuchlanganligining yo’nalishi parma (shtopor) qoidasi yordamida aniqlanadi: agar parma o’tkazgichga tok yo’nalishi bo’yicha burab kiritilsa (33-rasm), u holda parma dastasining aylanish yo’nalishi shu tok vujudga keltirgan magnit maydonning yo’nalishi bilan mos keladi.

2.7-rasm. Tokli to’g’ri chiziqli o’tkazgich

2.8-rasm. Parma qoidasi.

To’la tok qonunini tatbiq etishning ikkinchi eng oddiy holi – bu istalgan materialdan tayyorlangan, izolyatsiyalangan sim o’ralgan bir jinsli halqa (toroid) ning ichidagi magnit maydon kuchlanganligini hisoblashdir. Bunda magnit chiziqlar halqa kesimi ichida joylashgan aylanalar shaklida bo’ladi (34-rasm). Ular orasidagi ayrim o’ramlarning magnit chiziqlari bir-biriga qarama-qarshi yo’nalgan va o’zaro kompensatsiyalanadi. Magnit oqimi halqa ichida to’planadi. O’rta magnit chiziqning uzunligi l_o’r =2 ^ R_o’r , shu chiziq ichida joylashgan (unga tutashgan) toklarning yig’indisi l _ ga –tokning g’altak o’ramlari soniga ko’paytmasiga teng. Shu sababli maydon kuchlanganligi barcha o’ramlardagi toklarning ta’iri orqali aniqlanadi.
_H= l
2  Ro ' r

Ko’p elektrotexnik qurilmalarda magnit zanjirida vujudga keltiriladi.Bunday zanjirni kichik qismlarga ajratish mumkin.

2.9-rasm. Sim bilan o’ralgan halqa (torond)

1 1
H l 


H ₂ l ₂

 ...

• 
  H _n l _n
  

n
 _
k 1


H _k l _k


^{ I} (25)

n
Bunda _
k  1
bеlgi ko’rib chiqilayotgan yig’indi n ta qo’shiluvchidan iborat

ekanligini bildiradi.
H _k l _k
kattalik— zanjirning k qismidagi magnit kuchlanshi, Iw kattalik

esa — zaijirning magnit yurituvchi kuchi (myuk) dеyiladi.

(25) tеnglama magnit zanjiri uchun to’la tok qonunini ifodalaydi.
Eng oddiy holda bir jinsli magnit zanjiri uchun (34- rasm) to’la tok qonuni quyidagicha bo’ladi:
Hl  I

MAGNIT ZANJIR UCHUN OM QONUNI

Magnit zanjirni elеktr zanjir bilan taqqoslash mumkin, bu magnit kattaliklar nisbatlarini ancha yaqqol tasavvur qilishga imkon bеradi.
Agar to’la tok qonuni ifodasida (25) magnit maydon kuchlanganligi o’rniga



k
H  ^{B k} a . k


Ф



^S K a . k

qo’yilsa, u holda magnit oqimi quyidagicha bo’ladi:


I
^{Ф n} _l (26)