O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

 
Rang hosil qiluvchi reaksiyalar asosida 
1)
suvni (namni) tortib olish, sulfat kislota yordamida;
2)
moddalarni oksidlash, sulfat kislotali sharoitda bixromat kaliy bilan; 
3)
bir vaqtning o‘zida ham oksidlash ham suvni (namni) tortib olish;
suvni tortib oluvchi modda ishtirokida aldegidlar bilan kondensatsiyalash va boshqalar 
yotadi. 
Moddalar (alkaloidlar, ularning sintetik analoglari, azot saqlovchi organik birikmalar) rangli 
mahsulotlar hosil qilish uchun quyidagi reaktivlardan foydalaniladi: 
•
1. Konsentrlangan sulfat kislota 
•
2. Konsentrlangan nitrat kislota 
•
3. Konsentrlangan sulfat va nitrat kislotalar (Erdman reaktivi) 20 ml konsentrlangan 
sulfat kislotaga 10 tomchi nitrat kislotaning 30 % suvli eritmasi qo‘shiladi.
•
4. Molibden kislota saqlagan konsentrlangan sulfat kislota (Frede reaktivi), 
konsentrlangan sulfat kislotada ammoniy yoki natriy molibdatning to‘yingan eritmasi. Eritma 
yangi tayyorlanadi. 
•
5. Vanadiy kislota saqlagan konsentrlangan sulfat kislota (Mandelin reaktivi); 2 ml 
konsentrlangan sulfat kislotada 0,01 g ammoniy vanadat eritiladi. Eritma yangi tayyorlanadi. 
•
6. Formaldegid saqlagan konsentrlangan sulfat kislota (Marki reaktivi); 1 ml 
konsentrlangan sulfat kislotaga 1 tomchi formalin qo‘shiladi va sovitiladi. Eritma yangi 
tayyorlanadi.
•
Rangli reaksiyalarni o‘tkazish tartibi. 
•
Modda saqlagan namunalar chinni tavoqchalar, chinni idishlarga o‘tkaziladi erituvchilar 
(ko‘p holatlarda organik erituvchilar) xona haroratida uchirib yuboriladi. Quruq qoldiqqa 
yuqorida keltirilgan reaktivlardan bir (ikki) tomchi tomiziladi. Reaksiya natijasida rang darhol 
yoki bir oz vaqt o‘tgandan so‘ng hosil bo‘ladi. Ranglar aniq bo‘lmaganda guvoh modda bilan 
nazorat tajribasi o‘tkaziladi va ranglar solishtiriladi.