O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

II-fizik kimyoviy usullarda tahlili 
1. 
Efedrinni YUQX aniqlash: 
Sistema: xloroform - atseton (48:2) aniqlovchi reaktiv 
ningidrinning atsetondagi 0,2% eritmasini purkab, isitish shkafida 80-100
0
C haroratda isitilsa, 
qizg‘ish–ko‘kimtir rangli dog‘ hosil bo‘ladi. Rf efedrin uchun 0,26, efedron uchun 0,71 ga teng. 
2. 
UB – spektri bo‘yicha aniqlash:
Efedronning 0,1 M xlorid kislotadagi eritmasi 251 nm 
to‘lqin uzunligida, 0,1 M ishqordagi eritmasi 247 nm to‘lqin uzunligida maksimal nur yutadi. 
Asos holdagi efedrinni 0,1 M H
2
SO
4 
eritmasida eritilsa 251, 257 va 263 nm maksimumli 
spektri hosil qiladi. 
3. IQ- spektrlari:
efedron 1691, 705, 1245, 1469 cm
−1
va efedrin 994, 699, 754, 1049, 1242, 
670 cm
−1
ga teng spektrlar hosil qiladi. (KBr disk). 
4. Mass spektrlari:
 
efedron 58, 77, 51, 56, 42, 105, 50, 43 m/z va efedrin 58, 146, 56, 105, 77, 
42, 106, 40 m/z cho‘qqilar hosil bo‘ladi.
 
Efedronni peshobdan ajratib olish va ularni aniqlash usullari 
10 ml tekshiriluvchi peshobga pH sharoiti 10 bo‘lgunga qadar kaliy karbonatning 10% 
eritmasidan tomchilab qo‘shiladi, so‘ngra 5 ml xloroform bilan uch marotaba ekstraksiya 
qilinadi. Xloroform qavati, suvli qavatdan ajratilab, suvsiz natriy sulfat tuzi saqlagan filtr orqali 
filtrlanadi va 0,5-1 ml qolgunga qadar porlatiladi. 3-5 tomchi qoldiq eritmasidan “silufol” 
xromatografik plastinkasiga (8x15 sm) nuqta holida tomizilib, yoniga efedrin va efedron 
saqlovchi eritmalar ayrim-ayrim nuqtalarga guvoh sifatida tomiziladi. Xromatografik plastinka 

---

125 
xloroform - atsetonni 48:2 nisbatdagi aralashmali sistemaga tushiriladi. Namlik 10 sm 
ko‘tarilgach, plastinka olib quritiladi va yangi tayyorlangan ningidrinning atsetondagi 0,2% 
eritmasi bilan purkaladi. Plastinka 80-100
0
S da quritiladi (quritish shkafida). Tekshiriluvchi 
ashyoda efedrin yoki efedron bo‘lgan holda ko‘q-qizil rangli dog‘ hosil bo‘ladi. Efedrin uchun 
Rf=0,26, efedron uchun esa Rf=0,71 ga teng.