O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

huzurida Farmatsevtika tarmog‗ini rivojlantirish agentligi tashkil etildi.  Agentlik tarkibiga:  
O‗zbekiston Respublikasi Sog‗liqni saqlash vazirligining   Dori vositalari, tibbiyot buyumlari va 
tibbiyot  texnikalari  ekspertizasi  va  standartizatsiyasi  davlat  markazi;   O‗zbek  kimyo-
farmatsevtika  ilmiy-tadqiqot  instituti;   Toshkent  vaksina  va  zardoblar  ilmiy-tadqiqot 
instituti;   ―SHarq  tabobati‖  ilmiy-tadqiqot  instituti      ―O‗zmedimpeks‖  davlat  unitar  korxonasi 
kiritildi. 
 3. TDVni ishlab chiqarish uchun tuziladigan  MH lar va ularning turlari 
Dori  preparatlari,  dorivor  o‗simlik  xom  ashyolar  va  tibbiyot  texnika  buyumlariga  MX  lar 
quyidagilarga bo‗linadi: 
  1. Texnologik va texnik reglamentlar 
  2. Davlat farmakopeyasi (DF) 
  3. Farmakopeya maqolasi (FM) 
  4. Vaqtinchalik farmakopeya maqolasi (VFM) 
  5. Davlat standartlari DST (GOST)  
  6. Tarmoq  standartlari      
  7. Texnik shartlar 
  8. YUqori boshqaruvchi hujjat 
  9.  Ishlab chiqarish va texnologik instruksiyalar (yo‘riqnoma) 
  Farmakopeya maqolasi (FM) – me‘yoriy texnik xujjat,dori moddasiga qo‗yilgan talablar, 
qadoqlash, saqlash, saqlash muddati va sifatini nazorat qilish usullari ko‗rsatilgan. 
 
Vaqtinchalik  farmakopeya  maqolasidan  (VFM)  o‗tgan  dori  preparatlari  Farmakopeya 
maqolasiga kiritiladi. Farmakopeya maqolasi muddati 5 yildan ko„p.  
  Farmakopeya  maqolasiga  kiritilgan  yuqori  terapevtik  ahamiyatga  ega,  tibbiyot 
amaliyotida keng qo‗llaniladigan preparatlar Davlat farmakopeyasiga  (DF) kiritiladi.  
  Davlat  farmakopeyasi  fizik  –  kimyoviy,  kimyoviy  va  biologik  tahlil  usullari, 
qo‗llaniladigan  reaktivlar,  indikatorlar  hamda  boshqa  materiallar  haqida  ma‘lumotlar, 
dori preparatlariga qo‗yilgan umumiy talablar va normalarni o‗z ichiga oladi.    
  DF  umumiy  davlat  standartlari  –  umumiy  davlat  standartlari  va  dorilar  sifati  uchun 
zaruriy to‗plam hisoblanadi. 
  Davlat  farmakopeyasi  talablari:  dori  moddalari,ishlab  chiqaruvchi,  saqlovchi,  sifatini 
nazorat qiluvchi va ularni qabul qiluvchi hamma korxona va tashkilotlar uchun qo‗yiladi.  
•  Vaqtinchalik  farmakopeya  maqolasi  (VFM)–  dori  preparatlari  sifatiga  qo‗yiladigan 
talablar  yoki  dorivor  o‗simliklar  xom  ashyolari  uchun  qo‗yiladigan  talablarni  aks 
ettiruvchi me‘yoriy texnik xujjat.  
•  VFM yangi ishlab chiqarilgan dori preratlari seriyasiga, tibbiyotda qo‗llash uchun tavsiya 
etilgan  seriyalab  ishlab  chiqarilgan  buyumlar  uchun  tasdiqlangan.  VFM  3  yildan  ko„p 
bo„lmagan cheklangan muddatga tasdiqlanadi.  
•  Standart–umumiy  qoidalar,  talablar,  umumiy  prinsiplar  va  xarakteristikalar  uchun 
o‗rnatilgan  me‘yoriy  texnik  xujjat.  DST  (GOST)  va  TSt  (OST)  dori  preparatlari  ishlab 
chiqarishda zaruriy bo‗lgan qo‗shimcha talablar va xarakteristikalarni o‗rnatadi. 

---

 
9 
 
 
 
 
1-rasm Davlat farmakopeyasi namunalari 
 
TDVlarini  korxona  sharoitida  ishlab  chiqarish  uchun  quyidagi  MH  lar  kerak  bo‗ladi:  DF, 
FM, VFM va ishlab chiqarish reglamenti.  
TDV lari uchun quyidagi standartlar qabul qilingan: DF,FM, VFM. 
Bu  standartlar  taklif  etilayotgan  TDVning  mualliflari,  laboratoriya  va  korxonaning  texnik 
bo‗limi  xodimlari  ishtirokida  tuziladi.  Standartlarda  TDVning  tashqi  ko‗rinishi,  sifat 
ko‗rsatkichlari, chinligi, tozaligi, miqdoriy taxlil usuli, qadoqlanishi, saqlanishi va farmakologik 
ta‘siri keltirilgan bo‗ladi. TDVning tarkibi va texnologiyasi yozilmaydi. VFM ―Dori vositalari va 
tibbiy  texnika  sifatini  nazorat  qilish  Bosh  boshqarmasi‖  tomonidan  tasdiqlanadi.  VFM  qonun 
maqomiga ega bo‗lib, unga korxonalar, iste‘molchilar rioya qilishi shart. 
Reglamentda esa korxona sharoitida TDV ni ishlab chiqarish texnologiyasi batafsil yozilgan 
bo‗lib,  u 14 bo‗limdan iborat bo‗ladi. 
Reglament  o‗z  navbatida  manfaatdor  shaxslar,  kafedra,  laboratoriya  yoki  texnik  bo‗lim 
xodimlari  tomonidan  tuziladi.  Bugungi  kunga  kelib  laboratoriya,  tajriba,  sanoat  va  ishlab 
chiqarish reglamentlari mavjud. 
Laboratoriya  reglamentini  laboratoriya  mudiri,  ishlab  chiqarish  reglamentini  esa 
korxonaning bosh muxandisi tasdiqlaydi. 
Reglament tuzishda korxonadagi asbob uskunalar va mahalliy shart-sharoit hisobga olinadi. 
Har  bir  korxonani,  har  bir  TDV  uchun  tuzgan  reglamenti  bo‗ladi,  uni  boshqa  korxona  tan 
olmasligi mumkin. Reglament shu korxona uchungina majburiy hujjat hisoblanadi. 
•  Reglament – bu me‘yoriy hujjat bo‗lib, 5 yildan ko‗p bo‗lmagan muddatda amal qiladi.  
Qo‗llanilishi bo‗yicha texnologik reglamentlar quyidagi turlariga bo‗linadi: 
•  Laboratoriya reglamenti (LR); 
•  Tajriba-sanoat reglamenti (TSR); 
•  Ishga tushirish reglamenti (ITR); 
•  Sanoat reglamentlari (SR); 
•  Namunaviy sanoat reglament (NSR).