O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

6-laboratoriya ishi.

Nastoyka tarkibidagi spirt quvvatini qaynash harorati bo’yicha aniqlash.

Vazifa.

1. 
   Nastoyka tarkibidagi spirt quvvatini qaynash xarorati bo’yicha aniqlang.
   

Kerakli asbob-uskunalar va yordamchi materiallar:

1. 
   Hajmi 100 ml bo’lgan, nastoykani qaynatish uchun idish.
   
2. 
   Yon o’simtasi bo’lgan naycha, sovutgich, termometr.
   
3. 
   Shtativ, azbest setka, gaz gorelkasi.
   
4. 
   Bosimni o’lchaydigan barometr.
   
5. 
   Suv xammomi, eksikator.
   
6. 
   O’lchov silindri.
   
7. 
   Mor pipetkasi.
   
8. 
   Chinni bo’lakchalari.
   

Ishni bajarish tartibi:

Nastoyka tarkibidagi spirtni quvvatini qaynash xarorati bo’yicha aniqlash.

Qaynatish uchun mo’ljallangan idishga 40 ml nastoyka solinib, unga nastoykani bir me'yorda qaynashini ta'minlash uchun chinni yoki ingichka shisha naycha bo’lakchalari solinadi. Idishga termometr shunday tushiriladiki, uning simobli qismi suyuqlikka 2-3 mm botib turishi kerak. So’ngra nastoyka bir tekisda qaynagunga qadar qizdiriladi va harorat o’zgarmas xolga etgandan so’ng 5 daqiqa vaqt o’tgach, termometr ko’rsatkichi yozib olinadi. Topilgan qaynash xaroratini bosimga to’g’ri kelishini aniqlash uchun barometr ko’rsatkichi ham yozib olinadi.

XI DF ning jadvalidan foydalanib, tajriba vaqtida kuzatilgan bosim 760 mm simob ustuniga keltiriladi. Bunda har 1 mm simob ustunining o’zgarishiga 0,04^oC to’g’ri keladi. Bu tuzatgich kuzatilgan xaroratga qo’shiladi yoki ayriladi. So’ngra tekshirilayotgan nastoykadagi spirt miqdori jadval orqali topiladi (XI DF 1 juz, 28-bet).

Masalan: valeriana nastoykasi tarkibidagi spirt quvvatini aniqlash jarayonida, nastoykaning qaynash harorati 80,9^oC ni tashkil etgan. Agar bosim 752 mm simob ustuniga teng bo’lsa, bosimlar farqi 760 – 752 q 8 mm.

Tuzatgich 0,04^oC . 8 q 0,32^oC

752 mm simob ustuni 760 dan kam bo’lganligi sababli tuzatgich qaynash haroratiga qo’shiladi:

80,9^oS + 0,32 = 81,22^oS

Jadvalga binoan bu qaynash harorati 66% li spirtga to’g’ri keladi.