O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Uslubiy ta‘minot va mashg’ulot jihozlanishi: Dori moddalari, asos, havoncha, havoncha dastasi, og‘zi keng shish idishlar, ―Sirtga‖, ―Salqin joyda saqlansin‖ degan yorli-lar, DF X; XI; ma‘ruza, darslik, prezentatsiyalar, ma‘lumotnomalar, adabiyotlar, tar-atma materiallar.

** Mustaqil tayyorlash uchun savollarning muhokamasini zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ―Loyiha‖ usulidan foydalanib o’tkaziladi.

Asosiy matn

Emulsion surtma dеb asosda erimaydigan va unda emulsiya tipida tar-algan suyuq dispеrs faza saqlagan surtmalarga etiladi. Dispеrs faza sifatida ham dorivor moddalar (vodorod pеroksid, linеtol,glitsеrin, Burov suyuqligi, vinilin va b.), ham dori moddalar eritmalari bo‘lishi mumkin. Bu surtmalarning asosiy guru hini suvning moydagi eritmasi tipidagi emulsion surtmalar tashkil -iladi. Ushbu surtmalarga protargol, kollargol, taninning suvli eritmalari qo‘shiladi (yozilgan miqdor iga - aralmaydi, chunki aks holda ular tеrapеvtik ta'sir ko‘rsatmaydi). Shunday yo‘l bilan kiritiladigan moddalarga alkaloid tuzlari, kaliy yodid, kumush nitratlar ham kiradi. Pеnitsillin guru higa kiradigan antibiotiklar suvli eritma sifatida kiritilmaydi, chunki ular suv ta'sirida parchalanadi. Dorivor moddalarni suvda eritish natijasida ularning ion va molеkulyar darajagacha maksimal dispеrgirlanishiga erishish mumkin, bu esa o‘z navbatida surtmalarning tеz va kuchli tеrapеvtik ta'sir etishiga olib kеladi.

Suvda eriydigan dorivor moddalar hovonchaga solinib tozalangan suvning minimal hajmida eritiladi. Ba'zi bir hollarda buning uchun 30% suvli lanolin tarkibiga kiruvchi suv ishlatiladi (kеrakli hisob-kitoblar -ilinib, suvli lanolinni suvsizga o‘tkazish natijasida).

Dorivor moddalar eritmalarini asos bilan aralashtirish natijasida emulsion sistеma hosil bo‘ladi. Emulsion sistеma turg‘un bo‘lishi uchun unga emulgator qo‘shish kеrak. Aks holda asoslarning yu-ori -ovush-o-ligiga -aramasdan turg‘un bo‘lmagan emulsion sistеmalar hosil bo‘ladi. Emulgator sifatida oldingi darslarda o‘tilgan emulgatorlardan tash-ari ba'zi bir asoslar ham ishlatilishi mumkin. Masalan, vazеlin 5% suvsiz lanolin bilan 140% suv, 110% glitsеrin, 25% (70%) etil spirtini emulgirlashi mumkin; 1:1 nisbatda olingan vazеlin va suvsiz lanolin esa 230% suv, 300% glitsеrin, 13% (90%) etanolni emulgirlaydi.