O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

 
 
 
Axborot uchun ma’lumot 
Epizootik    jarayon  bu  qo’zg’atuvchi  -  parazit  va  hayvon  organizmi 
muloqotining  populyatsion  darajadagi    o’zaro  ta’sirining  mahsuli  bo’lib, 
hayvonlarda  uchraydigan  yakka  yoki  ko’plab  hamda  yaqqolmas  shaklda 
kuzatiladigan  yuqumli  kasalliklar  sifatida  namoyon  bo’ladi.  Uy  hayvonlaridagi 
epizootik  jarayon  uchun  ijtimoiy  va  tabiiy  sharoitlarning  mavjudligi  zarur  bo’lsa, 
yovvoyi  xayvonlardagi  epizootik  jarayon  uchun  tabiiy  sharoitlar  asosiy  rol 
o’ynaydi. 
Epizootik jarayon quyidagi  3 tarkibiy qismdan iborat: 
1.   Epizootik jarayonning biologik, ekologik, tabiiy omillar: 
2. Zoonoz kasalliklarda epizootik jarayonning rivojlanish mexanizmi, kasallik 
manbai,  yuqish mexanizmi, moyil organizm.: 
3. Epizootik jarayonning namoyon bo’lishi.  
Zoonozlarning  qo’zg’atuvchilari  tabiatda  hayvonlar  orasida  muttasil  passaj 
etilishi hisobiga, ya’ni epizootik jarayon tufayli saqlanib turadi. Epidemik jarayon 
esa  zoonoz  kasalliklar  qo’zg’atuvchilarining  inson    organizmiga  yuqishi  orqali 
vujudga keladi. Shunga ko’ra zoonozlarda epidemik jarayon odamlarga kasallikni 
hayvonlardan  yuqtirishining  uzluksiz  zanjiri  natijasi  bo’lmay,  odamlarga 
hayvonlardan infeksiyani sharoit tug’ilganda yuqishi hosilasidir. 
Zoonoz      kasalliklarda      infeksiya      odatda      bemor    odamdan      sog’lom 
odamga  yuqmaydi.  Ammo,  ayrim  zoonozlar  bundan    mustasnodirlar.  Masalan, 
o’lat  (o’pka  o’lati)  qo’zg’atuvchilari  bemordan  sog’lom  odamga  yuqadi.  Bunday 
tarqalish  hamisha  muvaqqat  hisoblanadi.  Fakultativ  parazitlar  sabab  bo’lgan 
zoonozlarning  epidemik  jarayonlari  boshqacha  tavsifga  ega.  Bu  hollarda  odam 
organizmiga  tabiatda  parazitlik  va  saprofitlik  xususiyatlari  hisobiga  saqlanib 
kelayotgan qo’zg’atuvchilari tushadi. Misol uchun qoqsholda, og’iz orqali yuqish 

---

 
59 
patogen bo’lmagan, jarohat orqali tushganda patogen qo’zg’atuvchi hisobiga sodir 
bo’ladi.