O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni Saqlash Vazirligi ToshkentTibbiyot Akademiyasi Tibbiy-pedagogika fakulteti

Alkogol miokardiodistrofiyani klinik bosqichlari

(V.X.Vasilenko va bosh. 1989)

I bosqich. (boshlang‘ich ) 10 yil davom etadi NSD klinikasi eslatadi

II bosqich. Spirt bilan10 yildanortiqroq suiiste’mol qilayotganlarda rivojlanadi. Shikoyatlari: nafas qisish, yo‘tal, oyoqlarda shish.,akrotsianoz, yuz kerikishi, kichik kon doirasida kon tutilishi klinikasi. Yurak chegaralari kengaygan, tonlari bo‘g‘iq, aritmiya III bosqich YuE distrofik bosqichiga mos

Miokardiodistrofiyali bemorni davolash.

Davo miokardiodistrofiyaga olib kelgan assosiy kasallikni davolashdan boshlanadi. Olib kelgan sabablar bartaraf etiladi chekishdan va spirtli ichimliklardan vas kechish, jismoniy va ruxiy zo‘rikishdan etiyot bo‘lish. Bemorning kun tartibi YuE darajasiga karab belgilanadi. Davolanish mavjud bo‘lganelektrolit almashuvini korreksiyasiga o‘yllatiriladi. Yurakga adrenergik tasir kuchayish natijasida kelib chikan miokardiodistrofiyalarda, V- adrenoblokatorlar tavsiya etiladi. Yurakda metabolik jarayonini kuchaytirish uchun riboksin, inozin, V gr vitaminlar., anabolik steroidlar tavsiya qilinadi.

Miokardiodistrofiyani birlamchi profilaktikasi uz vaqtida davolnishi va kassalanishni oldini olishga o‘ylantiriladi. STT targ‘iboti.

Ikkilamchi profilaktika anemiyani, endokrin kasalliklarni, o‘tkir va surunkali infeksiyalarni, intoksikatsiyalarni o‘z vaqtida davolash. Surunkali infeksiya uchoqlarini o‘z vaqtida sanatsiyasi fakatkina oldini olish emas, balki distrofik o‘zgarishni orqaga kaytarishga olib keladi.

Zo‘riqish stenokardiyasi, NSD, miokardit va miokardiodistrofiyalarni

qiyosiy tashxisi

Kriteriyalar	Zo‘riqish stenokardiyasi	NSD	Miokardit	Miokardiodistrofiya
Sabablar Klinika	koronar arteriyalarni aterosklerozi. bemor ko‘proq erkaklar, odatda 40 yoshdan keyin Ko‘krak sahasidagi og‘riq kisuvchi, bosuvchi, xurujsimon (jismoniy zo‘riqish bilan bog‘lik), chap yelka, qo‘liga, tarkaladi 15-20 dak. kamroq davom etishi, nitroglitserin qabuldan keyin og‘riqlar to‘xtatish, xurujvaqtida ni bemor kimirlashga qo‘rqadi, kuchli qo‘rquv.	aqliy va jismoniy zo‘riqish, BMSh, gormonal davrlar qayta qurishni va t. d. asosan bemor ayollar, yoshlikda Juda kup shikoyat. Kardialgiya NSDga xos. Og‘riq turli xil simirlovchi, sanchiluvchi, kesuvchi, kemiruvchi. Ko‘proq yurak cho‘qisi sohasida bir nencha dakiqadan, bir necha soatgacha davom etadi. Og‘riq bezovtalanish, jismoniy va ruhiy zo‘rikish, va ob-havo o‘zgarishida kuzatiladi	Infeksiya kollagenozlar, vaskulitlar, Allergik reaksiyalar. Yurak sohasidagi og‘riqlaro‘tqazilgan infeksiya bilan bog‘laydi og‘riq doimiy, simirlovchi, sanchiluvchi, kesuvchi, kemiruvchi davomli-lik bir necha dakika-dan bir necha kungacha. Og‘riqlar – yurak chuqisida, og‘riq nafas olganda kuchayadi, tarkalishi xos emas, nitratlar bilan ogriq kolmaydi. nafas qisish, yurak urishi, tana harorati ko‘tarilish bezovta kaladi	kamqonlik, semizlik, kam ovqatlantirish, endokrin sistema kasalliklari, intoksikatsiyalar. Erta bosqichlarda tez charchashlik ishlash qobiliyatini, pasaytirish tashvishlantiradi Kardialgiya- ogrik yurak cho‘qisida, jismoniy zo‘riqish bilan bogliq emas, nitratlar bilan bartaraf etilmaydi. Og‘riqlar besabab lekin ko‘proq jismoniy va ruhiy zo‘riqishdan keyin bir qancha vaqt o‘tgach kuzatiladi. Kechki bosqichlarda nafas qisish, havo yetishmasligi, yurak urishi, bezovta qiladi
Ob’ektiv	Yuzida ko‘rkuv ifodasi, teri rangpar, YuIK hafv omillari aniqlanishi mumkun. Yurak tonlari bo‘g‘ik. Xuruj vaqtida II tovushni uch pallali marom, yorilishni eshitmoq mumkin	Giperkinetik tipda sistolik shovqin eshitiladi. Gorizontal va tik turgan vaziyatda puls farqi juda xos normo va bradikardiya v gorizontal, taxikardiya tik turgan vaziyatda	og‘ir shaklda tinch xolatda nafas qisish, majburiy holat( ortopnoe ), akrotsianoz, buyin venalar bo‘rtishi. Auskultativ -yurak tonlarini bug‘iqlashishi, ayniqsa I tovushni, upka arteriyasida II tovush aksenti	I tonni zaiflashi, taxikardiya, qisqa sistolik shovqin. keyinchalik ritm va o‘tkazuvchanlik, buzilishi shakllanadi YuE shakillanadi.
Laborator- instrumen tal ko‘rsatkich lar	Lipid spektr ahamiyatga ega (XSLPNP, umumiy xolesterinni oshishi, XSLPVPpasaishi ), koagulogrammadagi o‘zgarish - PTI, trombotest kutarilishi. EKG : segment S-T o‘ziga xos o‘zgarishi va T ( gorizontal yoki kosonisxodyaщee siljish S-T, salbiy va simmetrik T )	EKG : korincha majmuani oxirigi qismida o‘zgarish negativ T (nosimmetrik ), ayniqsa o‘ng tomondagi ko‘krak otvedeniyalarda, qorinchalarni ertagi repolyarizatsiya s-mi. Sinama o‘tkazilishda o‘ziga xos nost T va S-T labilligi	Og‘ir, o‘rta og‘ir shaklda OAK : leykotsitoz, SOE oshishi ; Bioxim. ma’lumotlar : LDG, KFK ko‘tarilish, o‘tkirfaza sinovlar ; R-gen : yurak chegaralarning kattalashtirish lar. EKG : turg‘unlik S-T va tekislangan yoki salbiy T vujudga kelish bir necha otvedeniyalarda, har xil ritm va o‘tkazuvchanlik buzilish va EKGvoltaji, pasaytirishi.	EKG : T voltaji pasaytirish va tekislanishi, o‘ng tomondagi ko‘krak otvedeniyalarda hammasidan ko‘ra ifodalangan, qorinchalararo o‘tkazuvchanligini buzilishi. Tashxisni aniqlash maqsada farmokologik sinovlar bajaradilar
Davolash	Antianginal vositalar (nitratlar , B-blokatorlar, kalsiy antogonistlari), antiagregantlar, gipolipidemik vositalar, Havf omilarni bartaraf etish	Havf omilarni bartaraf etish trankvilizatorlar, antidepressantlar, nootroplar, serebroangioprotektorlar.	Etiotrop: virusga karshi, antibakterial, zamburugga karshi.Sistem kasalliklarda: NPVS, GKS, sitostatiklar asoratlarni davolash: YuE, ritm va o‘tkazuvchanlik buzilish, tromboemboliya va boshqalar	Etiotrop - asosiy jarayonni bartaraf etish metaboliklar, mikrosirkulyatsiyani yaxshilash, elektrolit balansni muvofiqlashtirish. Simptomatik davo

Yurak ishemik kassaliklari bor bemorlarni ishga layoqatligini ekspertizi.

Vaktinchalik ishga layyokatsizligini vaktini aniqlash:

1. I-II FS– 10-15 kun.

2. III FS – 20-30 kun, ish joyiga karab MSE yuborilishi mumkun.

3. IV FS( zo‘riqishsiz stenokardiya) – 40-60 kun, MSE.

Dispanserizatsiya

Bemor har 3 oy vrach ko‘rigiga borishi kerak, bunda UASh:

Kasallik zuraishi oldini olish maksadida anamnez va shikoyat yig‘ish va aniqlash

Bemorni fizikal tekshirish.

ChDD, ChSS, AD o‘lchash

davoni baholash va uni korreksiyalash.

laboratoriya ko‘rsatgichlarni baholash (gemoglobin, qondagi qand, lipid spektr).

Stabil stenokardiya bilan bemor kayta tashrifga kelganida beriladigan savollar:

1. Bemor oldingi tashrifga nisbatan o‘z jismoniy faolligini kamaytirdimi?

2. Oldingi tashrifga nisbatan xuruj soni yoki og‘irligi ko‘paydimi?

3. Bemor buyurulgan davoni kanday ko‘tarayapti?

4. Kanchalik bemorning YuIK hakida tushunchasi oshdi va kanchalik boshkariladigan havf omillarini boshkara olayapti?

5. Yondosh kasalliklarni xuruji stenokardiya xurujiga sabab bo‘lyaptimi?
Profilaktika

Profilaktik chora – tadbirlarga birinchi bo‘lib bemorning hayot tarzini optimizatsiyasi, jismoniy, ruhiy, sotsial reabilitatsiya, lipid almashuvini va boshka havf omillarini nomedikamentoz va medikamentoz korreksiyasi. Birlamchi va ikkilamchi profilaktikani ajratish zarur.

Birlamchi profilaktika vazifasi – yurak kasalliklarini oldini olish.

1. Chekishni tashlash.

2. YuIK mavjud bo‘lgan bemorlarda tana vaznini va dislipidemiyani pasaytirish.

3. KB kontroli.

4. Gipodinamiya bilan kurashish.

5. Soglom turmush tarzini targ‘ibot qilish.

Ikkilamchi profilaktika vazifasi – YuIK rivojlanishini oldini olish.

1. Ratsional aterosklerozga karshi davo o‘tkazish.

2. Og‘riq sindromini adkvat davosi.

3. Yurak ritmi va o‘tqazuvchanligini buzilishi adekvat davosi.

4. YuE adekvat davosi.
Kardiomiopatiyasi mavjud bemorlarni ishga layyoqatligini ekspertizasi

Kasallikni boshlanish bosqichida YuE belgilari mavjud bo‘lmasa bemor ishga to‘la loyiq ( agarda profissional omillari kasallikni zo‘riqitirish olib kelmasa) YuE belgilari kuchaygan holattida, uni FSga qarab taksimlanadi va nogironlik guruxi aniqlanadi.

Dispanserizatsiya

Bemorlar UASh tamonidan dispanser nazoratga olinadi va har 3 oyda EKG nazorat, 1 yilda – ExoKG, ritm buzilishi ehtimolida – EKG monitorirovanie o‘tqaziladi. Zarur bo‘lganida kardiolog ko‘rigiva keyingi davo taktikasi aniqlanadi, YuE belgilari oshib borganida, statsionar davo tafsiya etiladi. Shu narsani yodda tutish zarur: yundosh kasalliklar (gripp, pnevmoniya va boshqalar) ko‘shilganida YuE belgilari keskin oshib ketadi.

Yallig‘langan kardiomiopatiyasi mavjud bemorlarni ishga layyoqatligini ekspertizasi(miokardit)

Ishga layoqatsizlik dari individual aniqlanadi.

Yengil kechishi – 21 kun.

O‘rta og‘ir kechishi – 28-35 kun.

Og‘ir kechishi – 1,5-2 oy.

YuE belgilari saqlangan holda MSE qaroriga kura nogironlik guruhi aniqlanadi.

Dispanserizatsiya

Bemorlar UASh tamonidan dispanser nazoratga olinadi, 1 yilda – 2 marta kliniko-laborator tekshiruv o‘tqaziladi.

Profilaktika

Grippga, gepatitga karshi vaksinatsiya, surunkali infeksiya o‘choqlarini sanatsiyasi, infeksion kasalliklarini o‘z vaqtidava adekvat davolash.

«Ari uyasi» usulini qo‘llash

Maqsad: ishtiroqchilarga o‘z bilimini to‘la namayon qilishga imkon berish.Usulning assosiy ko‘rinishi: muammo taxlili kichik yoki katta guruhda o‘tqziladi. Topshiriq bitta katta yoki bir nechta mayda guruhlarga bo‘linishi mumkun. 10-15 daqiqa gruqlar muammoni muhokama qilib, uni yechimini kolganlarga bayon etadi. Eng yaxshi yechim tanlab olinadi.

Masalan: “YuIK” mavzuda topshiriq. Ikkita kichik gruhga YuIK xavf omillarini sanab uting topshiriq beriladi. Ushbu usulda talabalarni polemik kunikmasi oshadi va o‘z fikrini isbotlash ammaliyoti rivojlanadi.

Usulni kulashda ishlatiladigan savollar:

1. YuIK klassifikatsiyasi.

2. YuIK diagnostik mezonlari, zo‘riqish stenokardiya FS I-II

3. YuIK davolash standartlari, zo‘riqish stenokardiya FS I-II

4. Miokardit diagnostik mezonlari

5. Miokarditni davolash

6. Miokardiodistrofiya diagnostik mezonlari

7. Miokardiodistrofiiyani davolash.

8. NSD diagnostik mezonlari.

9. NSD davolash va UASh taktikasi

№	baho	a’lo	yaxshi	qoniqarli	qoniqarsiz	yomon
	o‘zlashtirish %	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va past
1	Nazariy qism	20-17,2 Ball	17-14,2 ball	14-11 ball	10,8-7,4 ball	7,2 ball

4.2 Analitik qism

Vaziyatli masalalar: KVPga 35 yoshli ayol murojat qildi. Shikoyatlari: bir necha oydan beri bosh aylanish, xushdan ketish, yurak sohasidagi og‘riq.

Anamnezda: yurokida kursatilgan shikoyatlarni shammolash bilan bog‘layapti. 3 farzandi bor, dalada ishlaydi va uyda tikuvchilik qiladi.

Ob’ektiv: O‘rta og‘irlik xolatida, teri rangi rangpar. Yurak tonlari bo‘g‘iq, aritmik. YuUT dakikada 60-72 zarba QB 110/70 sm. ust. EKG: barcha tarmoqlarda RQ 0.24 sek. QRS kompleksni noregulyar tushib qolishi, yagona qorinchali ekstrasistolalar.

1	ShAM qo‘llagan xolda bemorni qabul qildi.	Salomlashdi, ro‘parasiga o‘tqazdi, pasport kismini yg‘di, bemorni ismini aytib murojat qildi, bemorga tushunarli iboralarbilan muloqatlashdi.
2	Asosiy va ikkilamchi shikoyatlarini aniqladi	Asosiy shikoyatlar: bosh aylanish, xushdan ketish, yurak sohasidagi og‘riq Ikkilamchi shikoyatlar:
3	Anamnesis morbi	Bir necha oydan beri kasal, kasallik boshlanishini shammolash bilan bog‘layapti
4	Anamnesis vitae	3 farzandi bor, dalada ishlaydi va uyda tikuvchilik qiladi.
5	Havf omilarini aniqladi	Boshqarilmaydigan: jins,yosh. Boshqariladigan: kasbi, shamollash
6	Bemorning muamosini aniqladi	Asosiy: bosh aylanish, xushdan ketish, yurak sohasidagi og‘riq Ikkilamchi:
7	Ob’ektiv kuruv o‘tqazdi	O‘rta og‘irlik xolatida, teri rangi rangpar. Yurak tonlari bo‘g‘iq, aritmik. YuUT dakikada 60-72 zarba QB 110/70 sm. ust.
8	Tahminiy tashxisni toifa xizmatini aniqlab rasmiylashtirdi	Asos.: Infeksion miokardit, o‘rta og‘ir, o‘tkirosti kechishi. Ritm va utqazuvchanligi buzilishi Toifa 2
9	Toifa xizmatini aniqlab tekshiruv rejasini tuzdi.	3.1.: UQT, UST, EKG. 3.2.: QBT (AST, mochevina, kreatinin, um.oqsil, fibrinogen, α2 i gamma-globulinlar), ko‘krak R-gen, ExoKS.
10	Mustakil ammaliy kunikmani bajardi	EKG
11	Laborator-instrumental tekshiruvlarni taxlil va interpretatsiya qildi	UQT: leykotsitoz, EChT oshishi. UST: o‘zgarishsiz QBT: fibrinogen mikdori oshishi EKG: AV blokadasi 2st. Mobis 2, yagona qorinchali ekstrasistolalar ExoKS: KDR-4,8 (N-3,8-5,6); KSR-3,5 (N-2,2-3,8);KDO-130 (N-110-145); KSO-60 (N-45-75), FV-60%. Yagona qorinchali ekstrasistolalar
12	Kiyosiy tashxis	YuIK, Ritm va o‘tqazuvchiligini buzilishi, Revmatik istma, DKMP, Ortostatik kollaps
13	Yakuniy tashxisni toifa xizmatini aniqlab rasmiylashtirdi	Asos.: Infeksion miokardit, o‘rta og‘ir, o‘tkirosti kechishi. Asor.: Ritm va utqazuvchanligi buzilishi. Qorinchali ekstrasistolalar Laun buyicha 1 sinf. 2 darajali AV blokada, Mobis 2. MAS sindromi Toifa 2
14	Profilaktikani qaysi turida muhtojligi aniqladi	Ikkilamchi - kasalliklarni samaradorligi isbotlangan dori vositalarni qo‘llash Uchlamchi – asoratlarni davolash, reabilitatsiya, dispanserizatsiya
15	Nomedikamentoz davo	Yotoq rejim, ratsional ovkatlanish, dieta stol N10, yalig‘lanish belgilari kamayganiga qarab LFK, sanator-kurort davo.
16	Medikamentoz davo	Antibakterial terapiya - sefalosporinlar, polusintetik penitsillinlar. NPVS Antiagregantlar Simptomatik davo (ritm va o‘tqazuvchanligi buzilishi)
17	Bemor tushunganligini aniqladi	Bemordan davolanish hakida tushunganligini, boshka savollar javobsiz qolmaganligini, buyurilgan nomedikamentoz va medikamentoz davo tushunganligini aniqladi. Keyingi ko‘ruv sanasini aniq belgiladi.
18	«D» nazorat guruhini aniqladi	D3 – davolanishda muhtoj, surunkali kasallikli bemorlar a. – kompensatsiyalangan (kamdan-kam qo‘zg‘alishlar, ish faoliyatiga ta’sir qilmaydi) b. – subkompensatsiyalangan (tez-tez qo‘zg‘alishlar, ish faoliyati susayishi) v. – dekompensatsiyalangan (ishga layyoqatsiz)
19	Profilaktika hakida teoretik va ammaliy qadamlar hakida barcha bilimlar	1-chi prof-ka: STT, chiniqish,tug‘ri ovqatlanish, ish va dam olish tartibiga rioya qilish. 2-chi prof-ka: Kasallikni erta aniqlash (proftekshiruvlar, skrining). Nomedikamentoz va samaradorligi isbotlangan dori vositalar bilan medikamentoz davo. 3-chi prof-ka: bemorlarni o‘z vaqtida nazorat qiish, o‘tkir va surunkali asoratlarni oldini olish, lab-instrumental tekshiruvlarni monitoringi,mavjud bo‘lgan asoratlarni sifatli reabilitatsiyasi.
20	Dispanserizatsiya hakida teoretik va ammaliy qadamlar hakida barcha bilimlar	1-chi –kasallikni nozologik shaklni aniqladi va asoslab berdi nazorat guruxini aniqladi (D3) 2-chi – nazorat qilish vaqtini aniqladi (UASh ko‘rigi yilda 2-3 marta) 3-chi – tor mutaxassislarga o‘z vaktida yubordi 4-chi – lab.instrument tekshiruvlar vaktini anikladi.

Vaziyatli masalalar:

1. UASh qabulida 57-yoshli bemor bir yil davomida har oy 1-2 marta tonga yaqin ko‘krak sohasida siquvchi va kurak soxasiga o‘tuvchi , nitroglitsirin istemolidan keyin yarim soat ichida qoluvchi og‘riqlarga shikoyat qilib keldi. Ob’ektiv ko‘rikda ichki a’zolari tomonidan uzgarishlar aniqlanadi. Xolter monitorirovaniyasi natijasida xuruj vaqtida ST segmentni V 2-5 tarmoqlarda kutarilishi va V 3-4 tarmoqda maksimumga chiqanligi aniqlandi.Ertasi kunda ST segmenti izoelektrik chiziqda joylashib, dinamik nazoratda oldingi EKG solishtirganda farq aniqlanmadi.

1. Tahminiy tashxis;

2. Zarur bo‘lgan tekshiruvlar;

3. Bemorning kasalligi kaysi stenokardiya toifasiga kiradi;

4. Shu gruhga kiruvchi kamida to‘rtta stenokadiyanini boshka turlarini ko‘rsatib bering.

2. 21 yoshli ayol, 2 hafta oldin navbatdagi angina bilan og‘rib o‘tdi. UASh katta bo‘g‘imdagi og‘riqlar, tana harorati ko‘tarilishi, jismoniy zo‘riqishda nafas siqishi, umumiy holsizlik shikoyatlar bilan murojat qildi. Ob’ektiv: ahvoli o‘rta og‘ir. Teri qatlamlari rangpar. KB 100/60 mm sm.ust. Yurak cho‘qisida mayin sistolik shovqin, tonlari bo‘g‘iqlashgan, taxikardiya. Yurak chegaralari chap va o‘nga bir muncha. O‘pkada vezikulyar nafas

EKG: PQ intervalni uzayishi.

UQT: Nv-105 g/l., leyk- 9,0 x 10 9/l., SOE – 25 mm/ch., SRB +++

1. Tahminiy tashxis;

2. Zarur bo‘lgan tekshiruvlar;

3. Ushbu kasallikning 5 ta dan kam bulmagan ishonchli kreririylarini sanang;

4. Ushbu kasallikda ikkilamchi profilaktika kanday utkaziladi.
3. 42 let yoshli ayol, oyoklarida shish,jismoniy zurikishda xansirash, xolsizlikdan UASh ga shikoyat kilib keldi. Shamollash utkazganidan sung umumiy axvoli ogirlasha boshlagan. Revmatizm kasalligi bilan revmatolog xisobida turadi,muntazam bitsillinoterapiya olib turadi. Ob’ektiv: teri koplamlari okimtir,lablarida sianoz, akrotsianoz. AD 100/70 mm rt.st. Puls 92 marta/min. Yurak: chegaralari yukoriga va ungga kengaygan. Auskultatsiya: I tonkarsillovchi, chukkida sistolik va presistolik shovkin, ritm tugri. Upkada vezikulyar nafas. Korni yumshok, jigar +1,5 sm., urtacha kattiklikda. Oyoklarida shish.

UKT: Nv – 100 g/l., leyk- 9,5, EChT- 19 mm/ch., SRB + +.

1. Taxminiy tashxis;

2. Zaruriy tekshiruv usullari;

3. Ushbu bemorda EKG da kaysi tarmoklarda kanday uzgarishlar kuzatiladi. (anik kursating);

4. Taktika VOP taktikasi va davolash tamoyillari.

4. 45 yoshli erkak, xavo yetishmovchilik xissi, xansirash, yurak urib ketishi, tez charchashdan UASh ga shikoyat kilib keldi. Ogriganiga 1 oy bulgan, jismoniy zurikishdan (bogda ishlagan) sung axvoli yomonlashgan, bir necha sekundga xushini yukotgan. Anamnezida revmatizm va revmatiko poliartriti yuk. Ob’ektiv: Umumiy axvoli urtacha ogirlikda, teri koplamlari okimtir, lablari sianotik. AD 100/70 mm rt.st. Upkada vezikulyar nafas. Yurak chukkida I ton susaygan, Botkin nuktasida sistolik shovkin. YuKS 92 marta minutiga ritmik.

ExoKG: KAT 13 mm dan kuprok, chap korincha gipertrofiyasi.

1. Yukoridagi shikoyat va simptomlar kuzatiladigan 4 tadan kam bulmagan kasallikni sanang;

2. Taxminiy tashxis;

3. Ushbu kasallikni kamida 2ta formasini ayting;

4. UASh taktikasi va davo tamoyillari;

5. 30 yoshli bemor oilali, uy bekasi 1ta farzandi bor. Umumiy xolsizlik, doimiy uyuvchi xarakterdagi yurak soxasida yakkol rivojlangan ogrikdan,davriy ravishda yurak urib ketishi,ozgina jismoniy zurikishda xansirashdan shikoyat bilan UASh ga murojaat kildi. Barcha shikoyatlar gripp utkazilgandan sung 6 kun utib paydo buldi. Bezovta. Anamnezi1 yil oldin onasi miokard infarkti kasalligidan ulgan: Ob’ektiv: yurak chegaralari chapga biroz siljigan, chukkida I ton susaygan, pastrok sistolik shovkin. PS 92marta/min, AD 100/ 70 mm rt.st.

UKT: Nv-110 g/l., leyk.- 9,6* 10⁹, EChT- 18 mm/ch. Kon bioximiyasi: AST mikdori oshgan, α va γ -globulin, gripp virusiga antitela titri birmuncha oshgan. EKG: barcha tarmoklarda T tishcha voltaji pasaygan, AV blokada I daraj.

1. Yukoridagi shikoyatlar kuzatiladigan 4 tadan kam bulmagan kasallikni sanang;

2. Taxminiy tashxis;

3.Etiologiyasi va kechishiga karab kasallik variantlarini kursating;

4. UASh taktikasi va davo tamoyillari.

6. 47 yoshli bemor, epigastriya soxasida kuydiruvchi xarakterdagi ogrik, kungil aynishi, kecha tunda kusish bezovta kilgani sabab UASh ga murojaat kilgan. Uyda bikarbonat natriy va no-shpa kabul kilgan lekin samarasa bermagan. Talabalik yillarida eroziv gastrit bilan ogrigan. Kuzgaluvchan. Ob’ektiv: okimtir, terlagan. Puls tez, 100 marta 1 min. AD 90/60 mm rt.st.

EKG: sinusli taxikardiya. II, III, AVF tarmoklarda ST segmenti2 mm ga kutarilgan.

1. Yukoridagi shikoyatlar kuzatiladigan 4 tadan kam bulmagan kasallikni sanang;

2. Taxminiy tashxis;

3.Ushbu kasallikni kechish davrlari va davomiyligini kursating;

4. UASh taktikasi va davo tamoyillari

7. 42 yoshli bemor, ozgina jismoniy zurikishda paydo buladigan pastki jagga tarkaladigan yurak soxasidagi bosuvchi ogriklar, xolsizlikdan UASh ga shikoyat kilib keldi. Yukoridagi shikoyatlar 2 xafta oldin boshlangan. Yurak: chegaralari me’yor atrofida, tonlaribugiklashgan. AD 130/80 mm rt.st. Puls ritmik, 90 marta/min. Upka: vezikulyar nafas. Jigar kattalashmagan.

EKG: Xuruj vaktida chap kukrak tarmoklarida gorizontal depressiya ST segmentining bolee 1 mm dan kuprok kutarilishi.

1. Yukoridagi shikoyatlar kuzatiladigan 4 tadan kam bulmagan kasallikni sanang;

2. Taxminiy tashxis;

3.MI bilan takkosiy tashxislash utkazilganda kaysi bioximik taxlil xal kiluvchi axamiyatga ega.

4. UASh taktikasi va davo tamoyillari

8. I ismli bemor, nafakaxur 60 yoshda, yolgiz. Bir xaftadan buyon kukrakning chap tomonida ogrik, sanchish, kuyishish xissi, ogrikning kukrakning orka tomoniga uzatilishidan shikoyat kilib UASh ga keldi. Terisida pufakchali toshmalar bor. Bemor suziga kura:kasallik boshlanishidan oldin kun davomida kir yuvgan. Bemor tanasiga xatto kiyimi tegganda xam kuchli ogrikdan kichkirib , yiglab yuboradi. Upkada vezikulyar nafas. Yurak tonlari bugik, ritmik. YuKS 76 ud/min, AD 130/80 mm rt.st. Jiga rva talok kattalashmagan.

1.KAysi kasalliklarda yukoridagi shikoyatlar uchraydi( kamida 5 tasini sanang);

2.Tashxis;

3.Zaruriy tekshiruv usullari;

4. UASh taktikasi va davo tamoyillari.

№	baho	a’lo	yaxshi	qoniqarli	qoniqarsiz	yomon
	o‘zlashtirish %	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va past
1	Nazariy qism	20-17,2 Ball	17-14,2 ball	14-11 ball	10,8-7,4 ball	7,2 ball

Testlar.

1. 32 yoshli ayol 2 oydan buyon kasal, shu davr mobaynida tana xaroratining 39ºS gacha kutarilishi, kaltirash, ozgina jismoniy zurikishda xansirash,bosh ogriklaridan shikoyat kiladi. Uzicha mustakil issik tushiruvchi dorilar, sulfanilamidlar va 5 kun davomida oksatsillin bilan davolangan.

Ob’ektiv: tana xarorati - 38.2ºS, teri koplamlari okimtir, yuz terisida va kaftlarda yakka-yakka petexial xarakterdagi ekzantemalar bor, puls – 100marta 1 minutda, arterial bosim - 140/20 mm rt.st.,

Yurak tonlari bugik, tush suyagining chap tomonida II tondan keyin darxol yuzaga keluvchi yukori chastotali diastolik shovkin eshitiladi, gepatosplenomegaliya aniklandi. Bemorda kuyidjagilardan kaysi biri bulishi mumkin:

a) revmatizm, faol faza va mitral stenoz

b) infeksion endokardit va aortal yetishmovchilik

v) revmatizm, faol faza va aortal yetishmovchilik

g)revmatizm , faol faza, mitral yetishmovchilik

2. 50 yoshli erkak shikoyati jismoniy zurikishda xansirash, oxirgi 1 yil davomida kukrak soxasida ogriklardan shikoyat kilib keldi. Bundan tashkari anamnezida sinkope kuzatilgan. 5 yil oldin tekshiruvdan utganda sistolik shovkin aniklangan, revmatizm yuk. Kuruvda: oyoklarida katta xajmda shish, gepatomegaliya, puls - 90 marta1 minutda, ritmik, arterial bosim- 130/90 mm rt. st., upkaning pastki ikala tomonida xriplar, v III-IV kovurgalar oraligida chapda intensiv sistolik shovkin va sistolik titrash eshitiladi, aortal komponent II ton sust. Kuyidagilardan bemor uchun kaysi biri tugri:

a) aortal stenoz

b) pulmonal stenoz

v) mitral regurgitatsiya

g) trikuspidal regurgitatsiya

d) vegeto-tomir distoniyasi

3.Utkir miokarditning patognomonik tashxisiy belgilari xisoblanadi:

a) kukrak kafasi chap tomonida ogrik

b) EKG da korinchalar kompleksi oxirida uzgarish

v) EKG da QRS kompleksida uzgarish.

g) Chap korinchada diastolik bosim oxirining oshishi.

d) yukoridagilardan

4. Kuyidagilardan kaysi biri birlamchi kardiomiopatiya xisoblanadi :

a) dilatatsion kardiomiopatiya

b) ishemik kardiomiopatiya

v) gipertrofik kardiomiopatiya

g) restriktivkardiomiopatiya
5. Dilyatatsion kardiomiopatiya uchun xarakterli,kuyidagi klinik kurinishlardan tashkari:

a) ung va chapkorinchalar yetishmovchiligi belgilari

b) yurak dilyatatsiyasi erta belgilari

v) arterial gipertenziya

g) patologik tonlar (korinchalar va bulmachalarda ritm galopi)

d) ritm buzilishlariga moyillik

6. Restriktiv kardiomiopatiyalar uchun xarakterli emas:

a) yurak tonlarining bugikligi

b) patologik III va IV tonlar

v) buyin venalari shishi

g) shish va jigar kattalashishi

d) perikard kalsinozi

7. Utkir miokarditli 40 yoshli erkakning markaziy venoz bosimi 95 mm vod.st teng,Axamiyati:

a) yukori

b) normal

v) past

g) juda yukori

d) juda past

8. Dilatatsion kardiomiopatiyaga gumon kilingan bemor kasalligi uchun spesifik belgilar kuyidagi kaysi tekshiruvlvr yordamida aniklanadi:

a) fonokardiografiya

b) immun komplekslarni aniklash

v) exokardiografiya

g) rentgenografiya

d) yukoridagilardan xech biri

9. Miya tomirlari tromboemboliyasi extimoli yukori:

a) mitral kopkokcha revmatik vegetatsiyasi

b) infeksion endokarditda mitral kopkokcha vegetatsiyasi

v) aorta aterosklerotik pilakchalarining yaralanishi (iz’yazvlenii)

g) bakterial endokardit trikuspidal kopkokcha vegetatsiyasi

d) oyoklar tromboflebitida

10. Infeksion endokarditda jarayon yurak kon tomir tizimida, kuzgatuvchi esa yurakka fakat gematogen yul orkali tushadi. Kuyidagilardan kaysi biri gematogen yul bilan konga tushishiga tuskinlik kilmaydi:

a) invaziv tekshiruvlar va yurak kon tomirlardagi jarroxlik amaliyoti

b) endoskopik tekshiruvlar (urogenital, jarroxlik)

v) tish protseduralari (ekstraksiya va boshqalar)

g) xomiladorlik va tugruk

d) doimiy venoz kateterlar va tez tez vena ichiga suyuklik kuyish

11. 070. Infeksion endokarditga kuyidagilardan kaysi biri tegishli emas:

a) infeksiya

b) arterial emboliya

v) yurak tomonidan uzgarishlar

g) glomerulonefrit

d) giperbilirubinemiya

12. Infeksion endokardit tashxisini tasdiklash uchun informativ laborator test xisoblanadi:

a) EChT kuchli tezlashishi

b) anemiya

v) neytrofil leykotsitoz

g) leykopeniya

d) vыsev vozbuditelya v kulture krovi

ye) peshobdagi uzgarishlar
13. Infeksion endokardit takkosiy tashxisi odatda isitma sababini kidirishdan boshlanadi. Uzok muddatli isitma sababi kupincha bulishi mumkin:

a) tuberkulez

b) neoplazma

v) kollagen kasalliklar

g) surunkali glomerulonefrit

d) surunkali pielonefrit

14. Utkir perikardit sababi bulishi mumkin:

a) utkir miokard infarkti

b) virusli infeksiya

v) revmatizm

g) tuberkulez

d) yomon sifatli usmalar

ye) oshkozon va 12 barmok ichak yara kasalligi

№	baho	a’lo	yaxshi	qoniqarli	qoniqarsiz	yomon
	o‘zlashtirish %	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va past
1	Nazariy qism	20-17,2 Ball	17-14,2 ball	14-11 ball	10,8-7,4 ball	7,2 ball

1. 
   
   

5.Grafik organayzer: «kaskad»



4.3. Amaliy qism


Yuqoridagi mavzu yakunlanganidan keyin UASh egallashi lozim bo‘lgan amaliy ko‘nikmalar

Talaba sog‘lom turmush tarzini targ‘ibot kilishni, , bemorlar bilan muloqot qilish,ob’ektiv ko‘rik, olingan tukshiruvlvrini natijalarini tug‘ri interpritatsiya kilishni bilishi zarur.Tibbiy xujatlarni to‘dirish, qilingan ishlarni auditi, tibbiy adabiyotdan olgan ma’lumotlarni ko‘lla olish lozim. Dars jarayonida bemorlarni qiyosiy tashxis va UASh taktikasi bilan klinik muxokamasi o‘tqaziladi. Bemorni kurish jarayonida etika va deontologiya, aniq, ketma- ketligini saqlagan xolda, ammaliy ko‘nikmalarni bajardi.

1. 
   Ritm buzilishi bilan murojat kilgan bemorlarni tekshirish.
   
2. 
   Ritm buzilishida EKG interpretatsiya kilishni bilish.
   

Ko‘krakdagi og‘riq

NSD, YuIK, stenokardiya, PIKS, miokardit, miokardiodistrofiya, umurtqa pog‘onasini ko‘krak sohasini osteoxondrozi, qovurg‘alararo nevralgiyasi, ko‘krak kafasini jarohati, o‘rab oluvchi temiritki.

№	baho	a’lo	yaxshi	qoniqarli	qoniqarsiz	yomon
	o‘zlashtirish %	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va past
1	Nazariy qism	20-17,2 Ball	17-14,2 ball	14-11 ball	10,8-7,4 ball	7,2 ball

5. Bilim va ko‘nikmalarni nazorat qilish shakllari

• 
  Og‘zaki
  
• 
  Yozma
  
• 
  Vaziyatli masallar yechish
  

O‘zlashtirilgan amaliy ko‘nikmalarni namoyish etish

5.1. Talabalarni bilim va amaliy ko‘nikmalarini baholash kriteriylari.

№	Baho	a’lo	yaxshi	qoniqarli	qoniqarsiz	Yomon
	o‘zlashtirish %	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% va undan past
1	Amaliy qism	20-17,2 Ball	17-14,2 ball	14-11 ball	10,8-7,4 ball	7,2 ball
2	Vaziyatli masala	50-43 ball	42,5- 35,5 ball	35- 27,5 ball	27-18,5 ball	18 ball
3	Test	15-12,9ball	12,7-10,6 ball	10,5-8,25 ball	8,1-5,5 ball	5,4 ball
4	Amaliy qism	15-12,9 ball	12,75-10,6 ball	10,5-8,25 ball	8,1-5,5-ball	5,4 ball

6. Joriy nazoratni baholash kriteriylari

Baho darajalari	Reyting ballar	Talaba ishining xarakteristikasi
	20	Amaliy darsda bo‘lish bali. Bilim darajasi umuman past va amaliy ko‘nikmalar bajarishni bilmaydi. Talaba darsga umuman tayyor emas.
Qoniqarsiz	20 — 54,9	Talaba qoniqarsiz javob beryapti. Talaba bilimlarni va ko‘nikmalarni asos darajasiga ega emas, quyida keltirilganlarning bittasidan: miokardit va miokardiodistrofiyaning klinik belgilarini bilmaydi. miokardit va miokardiodistrofiyaning etiologiyasi va patogenezini bilmaydi. miokardit va miokardiodistrofiyaning xavf omillarini bilmaydi. miokardit va miokardiodistrofiyaning davo standartlarini bilmaydi. miokardit va miokardiodistrofiya bilan og‘rigan bemorlardan ratsional anamnez yig‘a olmaydi. miokardit va miokardiodistrofiya. miokardit va miokardiodistrofiya bilan og‘rigani bemorlarning umumiy axvolini ob’ektiv baxolay olmaydi. miokardit va miokardiodistrofiya bilan og‘rigan bemorlarni QVP va OP sharoitida tekshirish rejasini ratsional tuza olmaydi. miokardit va miokardiodistrofiyaning birlamchi va ikkilamchi profilaktikasini bilmaydi.
Asosiy darajadagi bilim va ko‘nikmalarni ta’minlash.
Udovletvoritelno 55-70,9%	55-60,9	Past darajali qoniqarli javob Talaba asosiy darajadagi bilim va ko‘nikmalarni egallashga xarakat qiladi, ammo javob bergandayoki amaliy ko‘nikmani bajarganda sezilarli xatolarga yo‘l qo‘yadi.
	61-65,9	O‘rta darajadagi qoniqarli javob. Talaba asosiy darajadagi bilimlar va ko‘nikmalar darajasiga ega, ammo javob berganda yoki amaliy ko‘nikmalarni bajarganda xatoga yo‘l qo‘yadi. (alohida xatolarga yo‘l qo‘yishi mumkin.)
	66-70,9	Yuqori darajadagi qoniqarli javob. Talaba to‘laqonli asosiy bilimlar darajasiga ega: miokardit va miokardiodistrofiyaning klinik belgilarini biladi. miokardit va miokardiodistrofiyaning sub’ektiv, ob’ektiv va laborator instrumental ko‘rsatkichlari bo‘yicha qiyosiy tashhislay oladi. miokardit va miokardiodistrofiyaning xavf omillarini biladi. miokardit va miokardiodistrofiyaning QVP va OP sharoitida davolash standartlarini biladi. EKG taxlili yo‘li bilan YuIKni tashhislay oladi. miokardit va miokardiodistrofiyalibemorlar qabuli paytida ratsional anamnez yig‘a oladi. Bemor qabuli vaqtida miokardit va miokardiodistrofiyali bemorlarning axvolini ob’ektiv baholay oladi. Laborator-instrumental tashhislash natijalarini interpretatsiya qila oladi - giperxolesterinemiya, leykotsitoz, KFK va EChT oshganligini. EKG olish texnikasini ko‘rsata biladi. YuIKbilan og‘rigan bemorlarning QVP va OP sharoitida tekshiruv rejasini tuza oladi. Bemor kundaligini aniq va to‘liq to‘ldira oladi..
Yuqori darajadagi bilimlar
Yaxshi 71-85,9%	71-75,9	Talaba ("66-70, 9" bandida ko‘rsatilgan) tayanch sathi bilimlari va malakalarini to‘liq egalagan va quyidagi bilim va malakalarga ega: • miokarditning etiologiyasini biladi. • miokarditning tasniflashini va tashxislash mezonlarini biladi. • Har xil miokardit va miokardiodistrofiyaning turlarini ambulatoriyada davolash va UASh taktiksini biladi. • miokardit va miokardiodistrofiyani davolash stadartini biladi.
	76-80	Talaba tayanch sathi bilimlari va malakalarini (yuqoriga qrang) va "71-75, 9" bandda takidlangan bilimlarni to‘liq egalagan, hamda quyidagi bilim va malakalarga ega: • YuIK patogenezini biladi • YuIKning boshlang‘ich, ikkilamchi va uchlamchi profilaktika tamoyillarini biladi
	81-85,9	Talaba tayanch sathi bilimlari va malakalarini (yuqoriga qrang) va "71-75, 9" bilan " 76-80", bandlarda takidlangan bilimlarni to‘liq egalagan, hamda quyidagi bilim va malakalarga ega: EKG belgilar asosida ishemiya mavjudligini ko‘rsatib bera oladi. QVP yoki OP sharoitida YuIK bemorlarni olib borish, kuzatish va monitoringi tamoyillari. ShAM malakalaridan foydalanib, nomedikamentoz va medikamentoz maslahatni masalalar bera oladi. QVP yoki OP sharoitida YuIK bemorlarni dispanserizatsiya va reabilitatsiya tamoyillari.
A’lo 86-100%	86-90	Talaba tayanch sathi bilimlari va malakalarini (yuqoriga qrang) va "81-85,9" bandda takidlangan bilimlarni to‘liq egalagan, hamda quyidagi bilim va malakalarga ega: ShVP yoki QVP statsionari sharoitida stenokardiyani har xil variantlarini davolash tamoyillarini biladi. Koronografiya ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalarini biladi. Stenokardiya va NSD haqida zamonoviy ma’lumotlarni internetdan foydalanib taqdim qila oladi.
	91-95	Talaba tayanch sathi bilimlari va malakalarini (yuqoriga qrang) va "86-90" bandda takidlangan bilimlarni to‘liq egalagan, hamda quyidagi bilim va malakalarga ega: YuIK stenokardiya va NSDlarni exokardiografik hususiyatlarini biladi.
	96-100	Talaba tayanch sathi bilimlari va malakalarini (yuqoriga qrang) va "86-90" bandda takidlangan bilimlarni to‘liq egalagan, hamda quyidagi bilim va malakalarga ega: Ilmiy ma’lumotlarni adabiyotlardan (maqola va internetdan) taqdim etgan.

Izzoh: Tayanch sathi bilim va malakalari – bu bemor “havsizligi” tamoyilini ta’minlashga yetarli bo‘lgan minimal darajadagi.

7. Nazorat savollari.