O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni Saqlash Vazirligi Toshkent Tibbiyot Akademiyasi mustaqil ish kafedra: Informatika va biofizika Guruh: 104-a bajardi: Maripxonov Ozodxo'ja Tekshirdi: Abdujabborova Umida Sathdagi hodisalar

Stalagmometriya (tomchilarni sanash) usuli.
Kapillyar uchidan oqib tushayotgan suyuqlik tomchisi sirt taranglik kuchi ta'sirida shar shaklini oladi. Tomchining massasi sirt taranglik kuchini yenggandagina tomchi uzilib tushadi. Bu usulda silt taranglikni aniqlash uchun muayyan hajmdagi stalagmometrdan avval suv, so'ngra tekshirilayotgan suyuqlik tomchilatib tushiriladi. Suv tomchilari soni (n_o) yozib olinadi. Sirt taranglik ushbu formulaga ko'rish hisoblanadi:
σ= σ₀ *n₀ *d/n*d₀
n — tekshirilayotgan suyuqlik tomchilari soni. Bu formuladagi suvning zichligi (d_o) tekshirilayotgan suyuqlik zichligi (d) va toza suvning sirt tarangligi (σ₀) tajriba temperaturasida jadvaldan olinadi.


Suyuqliklarning qovushqoqligi. Suyuq holatdagi modda zarrachalari "doimo bir biriga tegib turadi. Shu sababli suyuqlik qatlamlari xarakatlanganda katta ichki ishAalanish vujudga keladi. Bunday ichki ishqalanish molekulalar orasidagi o'zaro tortishuv kuchlariga bog‛liq bo'ladi va suyuqiikning qovushoqligi deyiladi. Suyuqliklarning qovushoqligi temperaturaga qarab o'zgaradi: temperatura pasayganda qovushoqlik juda ortib ketadi. Qovushoqlik puazlarda (1puaz=lg/sm-sek) yoki santipuaz va mikropuazlarda o'lchanadi. Qovushoqlik (η) bilan suyuqlikning solishtirma hajmi orasidagi bog‛lanish A. I. Bachinskiy formulasi bilan ifodalanadi:
η=C/(υ-W)
bunda υ — suyuqlikning solishtirma hajmi. Suvning qovushqoqligi

C va W temperaturaga ham, bosimga ham bog‛liq bo'lmagan o'zgarmas kattaliklar. Fizik ma'nosi jihatdan W Van-der-Vaals tenglamasidagi o'zgarmas kattalik v ga o'xshaydi. Demak, v-W suyuqlikning «erkin hajmini» bildiradi. Temperatura ko'tarilganda molekulalar orasidagi masofa kattalashib, suyuqlikning hajmi ortadi; bunda, yuqoridagi frrmulaga ko'ra, qovushoqlik kamayadi. Qovushoqlik viskozimetr yordamida o'lchanadi.