Oʼzbekiston Respublikasi sogʼliqni saqlash vazirligi Toshkent tibbiyyot akademiyasi



Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/110
Sana24.09.2021
Hajmi6,14 Mb.
#184311
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110
Bog'liq
Nur tashxisi darslik



  
 
 


 
 

 
Oʼzbekiston Respublikasi sogʼliqni saqlash vazirligi 
Toshkent tibbiyyot akademiyasi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xodjibekov M.KH. Ismailova M.KH. Axmedov B.R. 
 
TIBBIY RАDIOLOGIYA 
(tibbiyot instituti talabalari uchun moʼljallangan) 
 
Darslik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2020 yil 
 


 
 

 
Mualliflar: 
Prof. Xodjibekov M.X., t.f.n. Ismailova M.X., t.f.n. Axmedov B.R., Zulpikariyev D.D., 
Xaydarova G.B., Xodjamova G.A., Haqberdiyev J.Ch., Isroilova Z., Nig’matjanov A.S. 


 
 

 
MUNDАRIJА
 
№ 
Mavzular 
Bet 
 
Kirish 
 

I-BOB 
Nur tashxisi usullari 

1.1 
Rentgenologik tekshirish usuli 

1.2 
Ultratovush tekshirish usuli 
12 
1.3 
Kompyuter tomografiya tekshirish usuli 
15 
1.4 
Magnit-rezonans tomografiya tekshirish usuli 
16 
1.5 
Radioizotop tekshirish usuli 
 
II-BOB 
 Tаyanch-hаrаkаt tizimi   nur tаshхisi 
 
19 
2.1 
Tаyanch-hаrаkаt tizimi   nur tаshхisi usullari 
 
19 
     2.2 
Tаyanch-hаrаkаt tizimi kаsаlliklаrida  nur tаshхisi 
usullari 
 
23 
 
III BOB 
Nafas olish tizimi kаsаlliklаri nur tаshхisi  
 
35 
    3.1 
Nafas olish tizimi  nur tаshхisi usullari 
 
35 
    3.2 
Nafas olish tizimi kаsаlliklаri nur tаshхisi usullari 
 
43 
 IV BOB 
Yurak qon tomir tizimi nur tashxisi  
60 
4.1 
Yurak qon tomir tizimi nur tashxisi usullari 
60 
4.2 
Yurak qon tomir tizimi kasalliklari nur tashxisi 
usullari 
69 
V BOB  Ovqat xazm qilish tizimi nur tashxisi   
78 


 
 

 
5.1 
Ovqat xazm qilish tizimi nur tashxisi usullari 
79 
5.2 
Ovqat xazm qilish tizimi kasalliklari nur tashxisi 
usullari 
84 
VI BOB 
Jigar va o’t yo’llari nur tashxisi  
102 
6.1 
Jigar va o’t yo’llari nur tashxisi usullari 
103 
6.2 
Jigar va o’t yo’llari  kasalliklari nur tashxisi usullari 
106 
VII BOB 
Siydik ajratish tizimi nur tashxisi usullari 
115 
7.1 
Siydik ajratish tizimi nur tashxisi usullari 
117 
7.2 
Siydik ajratish tizimi nur tashxisi usullari 
122 
VIII BOB  Adabiyotlar ro’yxati 
138 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
 

 
 
 
KIRISH 
 
Tibbiy  radiologiya  –  bu  tibbiyotning  asosiy  qismlaridan  boʼlib,  uning  asosida  turli 
spektorli  nurlardan  foydalanib  turli  kasalliklarni  tashxislash,  davolash  va  ishlatish 
yotadi. 
«Radiatsion  tibbiyot»  termini  bir  necha  o’n  yillardan  beri  mavjud  bo’lib  tibbiyotni 
shunday ilmiy yo’nalishi-ki unda atom energiyasini tibbiyotda va boshqa yo’nalishlarda 
ishlatish imkoniyatlari va kelib chiqishi mumkin bo’lgan asoratlari o’rganiladi. 
        O’tgan  asrning  50  yillarida  «radiatsion  tibbiyot»  tushunchasi  xaqli  b  o’lib,  o’sha 
paytdagi ilmning rivojlanishi, asbob uskunalarning mukammallashuvi, tibbiyotga 1956-
yilda  termografiyani,  1970-yilda  Kompyuter  tomografiyani,  1976-yil  ultratovushli 
sonografiya usulini, 1980-yilda magnit –rezonans tomografiya usullarini kirib kelishiga 
asos b o’ldi. 
Yukoridagi usullar ichki organ va to’qimalarini xolati, o’sma to’qimalarini tarqalishini, 
strukturasini ionlashtiruvchi nurlar ishlatmasdan o’rganish imkoniyatini berdi. 
Yuqoridagi  keltirib  o’tilgan  sabablar  oqibatida  radiatsion  tibbiyot  tushunchasi  keng 
qamrovli tus oldi va zamonaviy ilm fanning bir y o’nalishiga aylandi. 
Mazkur  nashrning  maqsadi  tasvirlashtirishning  turli  usullari  bilan  tanishish,  shu 
jumladan xavf va xatarlar rejasini ishlab chiqish. 
Tayanch–xarakat,  nafas  olish,  yurak-qon  tomir  tizimlari,  oshqozon-ichak  trakti,  siydik 
ajratish tizimiga bag’ishlangan boblar oʼz boʼlimlarida tegishli tasvirlarni aks ettirishga 
bagʼishlangan. 
         X-nurlari Uilyam Konrad Rentgen tomonidan kashf 
etilgan. 
Katod 
nurlarini 
eksperimental 
ravishda 
o'rganayotib,  u  1895-yil  8-noyabr  kuni  kechqurun  platin-
vodorod  bariy  bilan  qoplangan  katod  nurlari  trubkasi 
yonidagi  qorong'u  xonada  porlay  boshlaganini  payqadi. 
Keyingi bir necha hafta mobaynida u yangi kashf etilgan 
nurlanishning  barcha  asosiy  xususiyatlarini  o'rganib 
1-rasm. 
Wilgelm Conrad 
Rentgen
 


 
 

 
chiqdi,  uni  rentgen  nurlari  ("rentgen  nurlari")  deb  atadi.  1895-yil  22-dekabr  kuni 
Rentgen  o'zining  kashfiyoti  to'g'risida  birinchi  ommaviy  e'lonni  Würzburg 
universitetining Fizika institutida qildi. 1895-yil 28-dekabrda Würzburg jismoniy-tibbiy 
jamiyati jurnalida "Yangi turdagi nurlar to'g'risida"  nomli rentgen maqolasi nashr etildi. 
       Ammo  bundan  8  yil  oldin  ham    1887-yilda  Nikola  Tesla  kundalik  yozuvlarda 
rentgen nurlari va ular tomonidan chiqarilgan radioaktiv energiyani o'rganish natijalarini 
qayd  etgan,  ammo  na  Tesla,  na  uning  odamlari  bu  kuzatuvlarga  jiddiy  ahamiyat 
bermagan. Bundan tashqari, o'sha paytda ham Tesla inson tanasiga rentgen nurlari ta'sir 
qilish xavfini haqida ko'rsatilmagan. 
Faqat  1896-yilda  nashr  etilgan  ba'zi  ma'lumotlarga  ko'ra  va  ularga  asoslangan 
manbalarda  fotokimyoviy  ta'sirga  ega  nurlar  rentgen  nurlanishidan  11  yil  oldin  Baku 
real  maktabining  direktori  va  fizika  o'qituvchisi  Yegor  Semenovich  Kamenskiy 
tomonidan  tasvirlangan.  (1838-1895),  Boku  fotografiya  ixlosmandlari  to'garagi  raisi. 
Ushbu  to'garak  kotibi  A.M.Mishon,  go'yo  fotografiya  sohasida  ham  rentgen  nurlariga 
o'xshash  tajribalar  o'tkazgan.  Biroq,  SSSR  Fanlar  akademiyasining  Fizika-matematika 
fanlari  tarixi  bo'yicha  komissiyasining  1949  yil  22-fevraldagi  yig'ilishida  ustuvorlik 
masalasini ko'rib chiqish natijasida "rentgen nurlari topilganligi haqida mavjud material 
Kamenskiyning  ustuvorligini  tasdiqlash  uchun  yetarli  emas  deb  e'tirof  etish,  ko'proq 
qidirishni davom ettirish maqsadga muvofiq deb hisoblangan.  

Download 6,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish