O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti farmasevtik texnologiya kafedrasi Farmasevtik texnologiya fanidan mustaqil ish mavzu: Suspenziyalar texnalogiyasida ishlatiladigan stabilizatorlar

Suspenziyalar zollardan farqi diffuziyalanmaydi, ulardagi osmotik bosim va kinetik energiyasi, zarrachalami betartib harakatlanishi bilan bog'liq. Shuning uchun suspenziya turg'unligi fazaning harakati, uning dispers darajasiga, muhitning qovushqoqligi kabi omillarga bog'liq bo'larli (cho'kadi).

Bundan xulosa qilib, suspenziyalami tayyorlaganda ulaming zarrachalarini kattaligi 10 mkm dan oshmaydigan qilib olish kerak (dorixonadagi suspenziyalar ko'p dispersli sistemadir). Shunday qilganimizda mikstura tarkibidagi suspenziya zarrachalari cho'kmaga cho'ktirmay, dozalarga bo'lishda xatolikka yo'l qo'ymasdan, o'lchab olish uchun yetarli imkoniyat yaratilad

Dorixonada tayyorlanadigan suspenziyalar uchun Stoks formulasi qo'llanilib, bunda yuksak darajada dispers sistema saqIagan, zarrachalari qat'iy yumaloq shaklda, butulllay qattiq va tekis bo'lishi ko'zda tutilgan. Ammo ko'p miqdordagi mikstura, suspenziyalar va boshqa oddiy suspenziyalar ham bu talabni qanoatlantirmaydi. Dori moddalarning disperslangan zarrachalari har xiI shaklda bo'lishi mumkin.

Gidrofob xususiyatiga ega bo'lgan zarrachalar o'z-o'zidan stabillangan suvli pardani hosil qilolmaydi, chunki osonlikcha o'zo'zidan yuz beradigan (molekulani tort ish kuchi ta'sirida) yopishqoq massa, oxirgi davrda esa parcha agregatlar hosH qilib, keyin tezda cho'kmaga tushadi.

Bunday hodisaning nomi flokulatsiya deb ataladi. Qattiq faza sirtining yomon ho'llanishi natijasida, havo pufakchalari yopishishiga yordamlashadi. Shuning uchun suspenziyalarni havo pufakchalari bilan chayqatilsa, flokulatsiya hodisasi kuchayadi. Biroq gidrofob liofil zarrachalarni suvga munosabatini tubdan o'zgartirish irnkoniyatlari bor va uni arnaliyotga tatbiqi suspenziyalarning agregat turg'unligini oshirishi rnurnkin.

Stabillash usullari bir qancha. Suvli dispersion rnuhitda, shuningdek, qutbli organik suyuqliklarda (rnasalan, spirtda) suspenziya zarrachalarining sathi rna'lurn ishorali dzeta-potensial bilan stabillanishi rnumkin. Liofob zolida mitsella mag'izining zaryadlanishi (ionlarning eritmadan shirnilishi va dissotsialanishi yoki qattiq faza yuzasidagi qatlarnni gidrolizlanishi) kabi suspenziyalarda dzetapotensialning vujudga kelishini shunday izohlasa bo'ladi.