O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Ta’mirlash – bu tovarning ishlash qobiliyati va xususiyatlarini tiklash bo‘yicha operatsiyalar kompleksidir.
Texnik xizmat ko‘rsatish – bu tovarning belgilanishi bo‘yicha foydalanishda uning ish qobiliyati va sozligini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha operatsiya yoki operatsiyalar kompleksi.
Mahsulotni yakka tartibdagi buyurtma bo‘yicha tayyorlash – bu buyurtmaning yakka tartibdagi ehtiyoji asosida mahsulotni yaratish bo‘yicha operatsiyalar kompleksi malakali ishchi tomonidan amalga oshiriladi.
Iste’molchilarga xizmat ko‘rsatishning asosiy shakllari bo‘lib, statsionar va ko‘chma xizmat ko‘rsatish hisoblanadi.
Statsionar xizmat ko‘rsatishni bajarish iste’molchilardan buyurtmalarni modellar uylari, moda uylari, atelye va ustaxonalarda qabul qilishga asoslangan.
Ko‘chma xizmat ko‘rsatish, buyurtmalarni qabul qilish va ularni egalariga iste’molchi ko‘rsatgan joylarda berishni, mahsulotlarni ta’mirlash va tikishni statsionar sharoitda amalga oshi rishni ko‘zda tutadi.
5. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etish
Hozirgi sharoitda amalga oshirilayotgan islohotlar milliy iqtisodiyot samaradorligini oshirishga qaratilishi lozim bo‘ladi. Uning tarkibiy qismi bo‘lib hisoblangan servis tizimini rivojlantirish aholining hayot sifatini oshirish, uning turli xildagi talablarini qondirishning muhim yo‘nalishlaridan biri bo‘lib hisoblanadi.
Hozirgi kunda servis tizimi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxona va tashkilotlar hamda yakka tartibdagi tadbirkorlar faoliyati davlat iqtisodiyotiga katta hissa qo‘shmoqda. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti davlatlarda servis tizimi sohasiga yalpi ichki mahsulotning yarmidan ko‘prog‘i to‘g‘ri keladi. Servis faoliyatini rivojlantirish orqali mamlakatning iqtisodiy qudratini oshirish, hamda aholining mehnat bandligini ta’minlash mumkin bo‘ladi. Masalan, 1997-yilda AQSH da xizmat sohasida mehnatga layoqatli aholining 72,0%, Italiya va Shveysariyada 60,5%, Rossiyada 50,0% band bo‘lgan.
O‘tgan asrning 80-yillar o‘rtalariga kelib xizmat ko‘rsatish sohasida ayrim noaniq holatlar vujudga keldi. Ya’ni aholining servis xizmatlariga ehtiyoji yuqori bo‘lsada, ushbu turdagi xizmatlarga bo‘lgan talab kamaya boshladi. Talabning kamayishi o‘z navbatida xizmatlar narxlarining keskin darajada oshishiga olib keldi. Servis xizmatini amalga oshiruvchilarining o‘zlari ham iste’molchilar talablarini to‘liq qondira olmasliklarini yaxshi tushunar edilar. Bunday holatlarning vujudga kelish sabablaridan asosiylari, turli xil materiallarning yetishmasligi, xizmat ko‘rsatish tizimi sohasi korxonalardagi texnik xizmat ko‘rsatish takomillashmagan va boshqa bir qator obyektiv sabablarning vujudga kelishi hisoblanadi.
Albatta bunday holatda servis tizimi faoliyatini amalga oshiruvchilar xizmat sifati va madaniyatini oshirish zarurligini anglay boshladilar.
Iste’molchilarga yangi sifatdagi xizmatlarni taklif etuvchilardan birinchisi bo‘lib, turli maishiy xizmat ko‘rsatuvchi kooperativlarni keltirish mumkin. Ularning vujudga kelishi bilan aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish sohasida qayta qurish boshlandi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi.
Aholining kooperativlar va yakka tartibdagi tadbirkorlar faoliyatiga qiziqishi asta-sekin ortib bordi. Chunki ular tomonidan amalga oshirilayotgan xizmatlar soni va sifati davlat korxonalaridan ancha yuqori edi.
Kooperativlarning keskin ravishda oshishi davlat korxona va tashkilotlari, muassasalardan bo‘shaganlar va boshqalar uchun qo‘shimcha ish joylarini tashkil etdi. Undan tashqari kooperativ servis korxonalarining o‘ziga xos xususiyatlari shundan iborat ediki, ulardagi xodimlarning mehnat natijalariga qiziqishlari baland edi. Ya’ni kooperativ faoliyati natijasida olingan daromad qancha yuqori bo‘lsa, xodimlar daromadlari ham taalluqli ravishda yuqori bo‘lgan.
Kooperativ servis korxonalarinig o‘ziga xos afzalliklaridan biri shundan iborat ediki, ular o‘zlari kerakli faoliyat turini, ko‘rsatiladigan xizmatlar assortimentini talabga bog‘liq holda o‘zgartirish, naqd pulga kerakli materiallarni sotib olish, xizmat narxlarini oshirish yoki kamaytirish imkoniyatlariga ega bo‘lishgan.