O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

To’rtinchi sxema.
Mahsulot namunalarning turlarini xuddi 3 - sxemalaridan sinovdan 
o‘tkazishga asoslangan bo‘lib, so‘ngra savdo shaxobchasidagi hamda ishlab chiqarishda 
olingan namunalarning tekshirish nazorati vaqti – vaqti bilan o‘tkazish orqali mahsulotning 
sifati hisobga olinadi. Bu holda mahsulot ishlab chiqarilgan bo‘lib, uning chiqarilishiga 
ma’lum harajatlar bo‘lgandan keyin standart talablariga nomuvofiqligi aniqlanadi. 
Beshinchi sxema.
Bu sxema mahsulot namuna turlarini tasdiqlangan sinov 
tashkilotlarida o‘tkazishga va mahsulot ishlab chiqarishining sifatini baholashga asoslangan 
bo‘lib, so‘ngra savdo shaxobchasida va ishlab chiqarishda namunalar sifatini vaqti - vaqti 
bilan tekshirilib nazorat qilib boriladi. Bu sertifikatlashtirish usuli faqat mahsulotning sifatini 
kerakli darajada bo‘lishini ham nazorat qiladi. Tabiiyki, korxonadagi mahsulot sifatini 
ta’minlashda, tizimning baholanishida uning mezonini aniqlash muhim ahamiyatga ega. 
Ushbu usul sanoati rivojlangan mamlakatlarda hamda xalqaro sertifikatlashtirish tizimlarida 
eng ko‘p tarqalgan sxemadir. Birinchi, to‘rtinchi sxemalarga qaraganda bu sxema eng 
murakkab va nisbatan qimmatrok turadigan sxema bo‘lib, uning afzalligi iste’molchi 
mahsulot sifat darajasini yuqori ekanligiga ishonch hosil qiladi, bu esa asosiy mezon 
hisoblanadi. 
Oltinchi sxema
faqat korxonadagi mahsulotning sifatini ta’minlash bilan tizimning 
baholanishini o‘tkazishga mo‘ljallangan. Bu usul ayrim vaqtda korxona – tay
ѐ
rlovchini 
attestatlash deb ham yuritiladi. Bu xil sertifikatlashtirishda faqat korxonaning belgilangan 
sifat darajasidagi mahsulotni chiqarish qobiliyati baholanadi.
Yettinchi sxema.
Mahsulotning har bir tayѐrlanadigan tadsidan sinovlarga tanlab olishga 
asoslangan. Tanlab olish sinovlarining natijalariga qarab to‘dani ortishi uchun qaror qabul 
qilinishi aniqlanadi. Bu xildagi sertifikatlashtirish uchun tanlanmaning hajmi aniqlanishi 
lozim, u esa tayѐrlangan to‘daning katta – kichikligiga makbul bo‘ladigan sifat darajasiga 
bog‘liq. Qabul qilingan qoidaga asosan tanlanmani to‘plash vakolatlangan sinov tashkilotlari 
tomonidan amalga 
oshiriladi. Bu xil sertifikatlashtirish qo‘llanilishi statistik usulni qo‘llash 
bilan bog‘liqdir. 
Sakkizinchi sxema. Har bir tayyorlangan, ayrim buyumning standartlar talabiga muvofiqligi 
sinovlar o‘tkazib aniqlashga asoslangan. Bu sertifikatlashtirish usulida yuqorida 1-7 
sxemalariga karaganda ta’minlovchining mas’uliyati ancha yuqori. Tabiiyki muvaffakiyatli 
sinovlardan o‘tgan buyumlargina sertifikat yoki muvofiqlik belgisini oladi. 8 - sxema 
mahsulotga nisbatan yuqori va qat’iyroq talablar qo‘yilganda ishlatilishga asoslangan yoki 
mahsulotlarning ishlatilishi natijasida standart talablariga mos kelmasligi iste’molchiga katta 
iqtisodiy zarar etkazganida qo‘llaniladi. Bu xil sertifikatlashtirish qimmatbaxo metallardan va 
qotishmalardan tayyorlanadigan buyumlarda ko‘proq qo‘llaniladi. Bundan asosiy maqsad 
qimmatbaxo metallarning belgilangan miqdorini, tarkibini va buyumning tozaligini 
tekshirishdir. 
To’qqizinchi sxema etkazib beruvchining unga qo'yilgan hujjatlar bilan muvofiqlik 
deklaratsiyasini mahsulotning belgilangan talablarga muvofiqligini dalil sifatida mahsulotning 
muvofiqligini tasdiqlovchi dalil sifatida foydalanishga asoslangan. 
Ushbu sxema bo'yicha talabnoma beruvchi akkreditatsiyalangan laboratoriyada yoki 
sifat menejmenti tizimini sertifikatlashda yoki ikkalasida deklaratsiyani qabul qilish va 
sertifikatlashtirish organiga sertifikat olish uchun ariza berish bilan sinovdan o'tkazishni 
ta'minlaydi. 9-sxemani qo'llash uchun shart shundan iboratki, ariza beruvchida 
mahsulotlarning ko'rsatilgan talablarga muvofiqligini to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita 
tasdiqlovchi barcha zarur hujjatlar mavjud. Agar ushbu shart bajarilmasa, sertifikatlashtirish 
organi arizachiga mahsulotni boshqa sertifikatlash sxemalariga muvofiq sertifikatlashni taklif 
qiladi. 
9-sxema quyidagi hollarda foydalanish uchun tavsiya etiladi: 
Jahon bozorida yoki O'zbekiston bozorida o'zini yuqori sifatli mahsulot ishlab 
chiqaruvchi yoki mahalliy ishlab chiqarishni va boshqa vositalarni jihozlash uchun sotib 
olingan mahsulotning yagona to'plamini (majmuasini) ishlab chiqaruvchi sifatida ishlab 
chiqargan kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan kam miqdordagi import qilinadigan 

---

75 
mahsulotning takrorlanmaydigan partiyasini sertifikatlashda. taqdim etilgan texnik hujjatlar 
mahsulotning xavfsizligi to'g'risida baholanishi mumkin; 
• Mahalliy ishlab chiqaruvchilar, shu jumladan o'z faoliyatini belgilangan tartibda ro'yxatdan 
o'tkazgan yakka tartibdagi tadbirkorlar mahsulotlarini sertifikatlashda, ushbu mahsulotlarni 
bozorda talab qilib qo'yganligi va inspektsion nazoratning nomuvofiqligi bilan ushbu 
mahsulotlar muntazam ravishda chiqarilishi. 
Sertifikatlash organi 
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O'zbekiston davlat 
standartlashtirish markazi (keyingi o'rinlarda "O'zstandart" agentligi) O'zbekiston 
Respublikasining 1993 yil 28 dekabrdagi 1006-XII-sonli Qonuniga muvofiq, shuningdek 14-
moddaning uchinchi qismi O'zbekiston Respublikasining 2016 yil 20 yanvardagi qonuniga 
binoan O'zbekiston Respublikasining sertifikatlashtirish bo'yicha milliy organi hisoblanadi. № 
ZRU-401 - SZ RU, 2016 yil "Mahsulotlar va xizmatlarni sertifikatlashtirish to'g'risida" 
Sertifikatlashtirish sohasidagi davlat siyosatini amalga oshiradi, sertifikatlashtirishning 
umumiy qoidalarini belgilaydi va bu to'g'risida rasmiy ma'lumotlarni e'lon qiladi. ular; 
- O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi bilan kelishilgan holda xalqaro 
sertifikatlashtirish tizimlariga qo'shilish to'g'risida qaror qabul qiladi, shuningdek 
sertifikatlashtirish 
natijalarini 
o'zaro 
tan 
olish 
to'g'risida 
shartnomalar 
tuzadi, 
sertifikatlashtirish masalalari bo'yicha boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlarda O'zbekiston 
Respublikasi nomidan ish ko'radi; 
majburiy sertifikatlanadigan mahsulotlar ro'yxatini belgilaydi; 
bir hil mahsulotlarni sertifikatlash organlarini va sinov laboratoriyalarini (markazlarini) 
sertifikatlash; 
sertifikatlangan mahsulotlarning davlat reestrini, sertifikatlangan akkreditatsiyadan o'tgan 
organlarni va sinov laboratoriyalari (markazlari), mutaxassislarni yuritadi; 
sertifikatlashtirish qoidalariga va sertifikatlangan mahsulotlarga, bir hil mahsulotlarga 
sertifikatlash organlarini va sinov laboratoriyalarini (markazlarini) muvofiqligi ustidan davlat 
nazorati va nazoratini amalga oshiradi; 
muvofiqlik sertifikatlari va muvofiqlik belgilarining amal qilishini to'xtatadi va amal qiladi, 
sertifikatlashtirish organlarining akkreditatsiya to'g'risidagi guvohnomalarini bekor qiladi, 
sertifikatlashtirish to'g'risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun sinov laboratoriyalari 
(markazlari) faoliyatini tugatadi. 
"O'zstandart" agentligining sertifikatlashtirish sohasidagi faoliyatini moliyalashtirish 
manbalari davlat byudjeti mablag'lari, shuningdek "O'zstandart" tomonidan ko'rsatiladigan 
xizmatlar uchun to'lovlar hisoblanadi. 
Muvofiqlikni tasdiqlash. Tasdiqlash shakllari 
Muvofiqlikni tasdiqlash: 
1. Mahsulotni sertifikatlash - muvofiqlikni tasdiqlashga qaratilgan protsedura, bu organ yoki 
mustaqil ravishda ishlab chiqaruvchi, sotuvchi yoki pudratchi (birinchi tomon) va iste'molchi 
yoki xaridor (ikkinchi tomon) dan mustaqil bo'lgan shaxs (uchinchi tomon) yozma ravishda 
mahsulotning belgilangan shaklga muvofiqligini tasdiqlaydi. tartibga solish talablari. 
2. Mahsulot deklaratsiyasi - ishlab chiqaruvchi, sotuvchi yoki pudratchi tomonidan taklif 
etilayotgan mahsulotlar yoki xizmatlarning zaruriy talablarga muvofiqligi to'g'risida yozma 
bildirish. 
Muvofiqlik deklaratsiyasi sertifikat bilan bir xil yuridik kuchga ega. Mahsulot sifati uchun 
barcha javobgarlik deklaratsiya beruvchiga (ishlab chiqaruvchi, sotuvchi, pudratchi) 
yuklatiladi. 
Tasdiqlash shakllari 
1. Muvofiqlik sertifikati - sertifikatlash tartibini o'tkazish tizimining muayyan qoidalariga 
muvofiq 
rasmiylashtirilgan, 
sertifikatlangan 
mahsulotning 
belgilangan 
talablarga 
muvofiqligini sertifikatlashni ta'minlaydi. 
2. Muvofiqlik deklaratsiyasi - to'g'ridan-to'g'ri ishlab chiqaruvchi, sotuvchi yoki pudratchi 
tomonidan taklif etilayotgan mahsulot yoki xizmatlar talab qilinadigan me'yor va qoidalarga 
to'liq mos kelishiga ishonch hosil qiluvchi hujjat. 

---

76 
3. Muvofiqlik belgisi - ushbu sertifikatlashtirish tizimida qat'iy belgilangan tartibda ro'yxatdan 
o'tkazilgan va belgilangan mahsulotning belgilangan talablarga to'liq muvofiqligini 
tasdiqlovchi belgi. 
AKKREDITATSIYA - sinov laboratoriyasi (markaz)ni standartlar yoki boshka normativ 
xujjatlar talablariga binoan anik tur sinovlar yoki ulchovlar utkazishga texnik kompetentligini 
va mustakilligini rasmiy tan olish.
AKKREDITATSIYA KRITERIYSI – Akkreditatsiyaga davogarning mos kelishi lozim 
bulgan talablar jamlamasi.
AKKREDITATLASH MILLIY TIZIMI – uz tartib koidalari va akkreditatlashni utkazish 
uchun boshkaruviga ega bulgan, Davlat mikyosida faoliyat kursatuvchi tizim.
AKKREDITATLASH OB’EKTI – bir turdagi maxsulotlarni sertifikatlash organi, 
sinov(ulchov) laboratoriyasi(markaz) va sertifikatsiya soxasidagi nazorat organi.
AKKREDITATSIYA SOXASI – bajarishga ariza berilgan va(yoki) akkreditatsiya olingan, 
muvofiklikni tasdiklash buyicha aloxida faoliyat soxasidagi anik ishlar.
AKKREDITATSIYA GUVOXNOMASI- sertifikatlash buyicha faoliyat yuritishga va 
sertifikatlash maksadida sinovlar utkazishga bir turdagi maxsulotlarni sertifikatlovchi 
akkreditatlangan organlar va sinov(ulchov) laboratoriyalari, sertifikatlash soxasidagi nazorat 
organlari vakolatini tasdiklovchi rasmiy xujjat.
AKKREDITATSIYA KENGASHI- utkazilgan akkreditatsiyalar natijalari buyicha karor 
kabul kiluvchi, Milliy akkreditatsiya tizimining boshkaruv organi.
SIFAT BUYICHA EKSPERT-AUDITOR – sertifikatlash, akkreditatlash va nazorat soxasida 
ishlarni olib borishga tegishli malakaga ega, urnatilgan konuniy tartibda akkreditatlangan 
mutaxassis. 
Maxsulot va xizmatlar, xodimlar va sifat tizimini urnatilgan talablarga mos kelishini baxolash 
va tasdiklash buyicha faoliyat yuritishga rasmiy vakolat beruvchi Davlat boshkaruv organi
"O’ZSTANDART” AGENTLIGI – O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA MILLIY 
AKKREDITATLASH ORGANI
O’zbekiston Respublikasi akkreditatsiya tizimi belgisi
Akkreditatlash organiga topshiriladigan Sinov laboratoriyasining zaruriy xujjatlari : 
1)O’rnatilgan shaklda ariza
2) Joriy xujjatlar nusxalari (yuridik shaxs bulgan takdirda) 
3) Sinov(ulchov) laboratoriyasi Nizomi proekti
4) Akkreditatsiya soxasi proekti
5) Laboratorii pasporti
6) Sifat menedjmenti tizimi tartiblarini aks ettirgan sifat buyicha kullanma
Sinov va kalibrlash laboratoriyalarining kompetentligini tan oluvchi akkreditatlash 
organlari, ushbu standartdan ularni akkreditatlashning asosi sifatida foydalanadilar.
AKKREDITATLASHGA KRITERIYLAR 
a) Akkreditatlanishga ariza beruvchining yuridik statusini (yuridik shaxs bulgan takdirda) 
tasdiklovchi va muvofiklikni baxolash va tasdiklash ishlarini bajarish buyicha koidalarni 
urnatuvchi xujjatlar mavjudligi;
b) Malakali va maxsus ukitishdan utgan va attestatlangan xodimlarning mavjudligi;
c) Amaldagi sifat menedjmenti tizimining mavjudligi; 
d) Sinov va/yoki ulchov uslublariga meyoriy xujjatlar;
e) Meyoriy xujjatlar talablariga javob beruvchi ishlab chikarish binolari va atrof muxit 
sharoitlari;
f) Sinov uskunalari va/yoki ulchov vositalari;
g) Sinov va ulchov natijalari birligini ta’minlanganligi