O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika inistitu

 
Kishining  psixikasi  haqidagi  ta'limotni  birinchi  marta  Aristotel  (eramizdan 
avvalgi  384-322  yillar) 
«Ruh  haqida» 
degan  kitobida  bayon  qilgan.  Shu  sababli 
Aristotel  alohida  fan  bo'lgan  psixologiyaga  asos  solgan  olim  yoki  psixologiya 

---

fanining  «otasi»  deb  hisoblanadi.  U  bir  qancha  asarlar  yozib,  ularda  psixologiya 
masalalari  bo'yicha  o'z  qarashlarini  bayon  qiladi.  Aristotel  ruh  tan  bilan  uzviy 
bog'langan, deb hisoblaydi. «Ruh-deydi u-o'z taiatiga ko'ra hukmron asosdir, tana esa 
tobe  narsadir».  Aristoteldan  keyin  Demokrit,  undan  keyin  Epikur  (342-271  yillar), 
Rim  shoiri  va  faylasufi  Lukresiy  Karr  (99-95  yillar)  psixologiya  fanining 
rivojlanishiga  o'z  nazariyalari  bilan  hissa  qo'shdilar.  Lukresiy  psixik  hodisalarning 
tanaga bog'liqligini tajribada asoslab berdi. 
0’rta  asrlardan  fransuz  tabiatshunos  olimi  R.Dekart  nomini  tilga  olmaslik 
mumkin  emas.  Chunki  bu  olimning  nomi  bilan  keyinchalik  fiziologiyada  va 
Psixologiyada  ko'p  ishlatiladigan  refleks  tushunchasi  bog’liqdir.  R.Dekart  o'z 
zamonasida  birinchimarta  refleks  tushunchasini  odam  hatti-harakatini  tushintirishda 
ishlatdi va harakatlarnitashqi muhit ta'siri ostida ro'yobga kelishini refleks mexanizmi 
deb  tushuntiradi.  Lekin  R.Dekart  odam  faoliyatini  to'g'ridan-to'g'ri  jonsiz  mexanizm, 
mashina sifatida tasavvur qiladi, odam ruhining bu xatti-harakatlarga biron bir aloqasi 
bolishi  mumkinligini  butkul  rad  etadi.  Ya  ni  refleks  tushunchasi  uning  risolalarida 
juda  tor  manoda,  faqat  fizik  aks  ettirish  ma'nosida  qabul  qilingan.  Lekin  shunga 
qaramay, bizning zamonga kelib, R.Dekart ta'limoti mexanikligi uchun em'as, balkim 
materialistic  dunyo  qarashdan  kelib  chiqayotganligi  uchun  refleks  tushunchasi 
qaytadan tahlil qilingan holda qqabul qilindi. 
Psixologiya  fanining  rivojlanishida  CH.Darvinning  evolyusion  nazariyasi 
nihoyatda katta ahamiyatga ega bo'ldi. 
Vilgelm  Vund  1879  yili  Leypsigda  birinchi  eksperimental  psixologiya 
amaliysini  tashkil  qildi.  Oradan  ko'p  o'tmay,  1881  yili  Berlin  universiteti  qoshida 
eksperimental psixologiya instituti tashkil qildi. 
XIX  asrning  oxirida  Rossiyada  Tokarskiy,  Bexterev,  Langerlar,  1911 
Chelpanov  rahbarligida  eksperimental  psixologiya  amaliysi  ochildi.  XIX  asrning 
oxirlaridan  boshlab,  psixologiyaning  boshqa  sohalri:  hayvonlar  psixologiyasi,  tarixiy 
psixologiya, yoshga aloqador kishilar psixologiyasi maydonga keldi. 
Eng  muhimi-XX  asrga  kelib,  psixologiyaning  tatbiqiy  sohalari  paydo  bo'ldiki, 
endi  qo'lga  kiritilgan  yutuqlar  bevosita  ta'lim,  tarbiya,  sanoat,  biznes,  marketing 
xizmatlari,  boshqaruv,  sog'liqni  saqlash,  huquqbuzarlikning  oldini  olish  sohalariga 
dadil  joriy  etila  boshladi.  XXI  asrning  birinchi  yiliga  kelib,  psixologiya  nazariy, 
tahliliy fandan bevosita amaliyotning ehtiyojlarini qondiruvchi tadbiqiy fanga aylandi. 
Biz  sobiq  sho’rolar  davrida  tabiatni  birlamchi,  ruhniikkilamchi  deb  o'rgana'redik, 
birinchi o'ringaborliqni, ikkinchi o'ringa tafakkurni qo'yar edik. 
Sharq  mutafakkirlari  ma'naviy  hayot  jamiyat  taraqqiyotini