O„zbekiston respublikasi sog„liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Tarqatma material 
 
Ingalyasiya  (ot  lat.  inhalo  —  vdыxayu)  —  nafas  olish  yo‗li  orqali 
oganizmga  DM  kiritish  usuli.  Ingalyasiya    uchun  DM  bug‗,gaz,  aerozol  shaklida 
qo‗llaniladi  
Ingalyasion etkazish vositalari yordamida: 
Nafas yo‗llari kasalliklarini samaradorli davolash; 
DM ta‘siri yo‗naltirish; 
Preparatlarning ta‘sirini tez namoyon bo‗lish; 
DM dozasini kamaytirish ta‘minlanadi  
Ingalyasion vositalar (IC) samarasi yuqori: 
 bronxial astma (BA); 
Surunkali o„pka kasalliklarida (SO„K); 
 Mukovissidoz  va boshq kasalliklarini davolashda  
Ingalyasion terapiyaning afzalliklari 
•  O‗pkada va nafas yo‗llarida DM yuqori konsentratsiyasini ta‘minlash; 
•  DM    biotransformatsiyaga,  qon  zarbodi  oksillar  bilan  bog‗lanish  va    jigarda  
metabolizmga uchramasligi; 
•  DM umumiy ta‘siri darajasi pastligi; 

---

190 
 
•  DM  umumiy dozasini kamaytirish mumkinligi  
Ingalyasion terapiyaning kamchiliklari 
•  kiritish moslamalarni texnologik jixatdan murakkabligi; 
•  Bemor  moslamalarni qo‗llashda amaliy ko‗nikmalarni egallashni kerakligi; 
•  DM terapevtik ta‘siri moslamani tug‗ri qo‗llanish tartibiga bog‗liqligi; 
•  Maxalliy yallig‗lantiruvchi ta‘sirini namoyon bo‗lish extimoli; 
 
 
 
Rasm 1.DAI tuzilishi: DM suspenziyasini saqlovchi alyumin kanistra 
(rezervuar),  preparatning kerakli miqdorini ajratuvchi dozalovchi klapan,  
purkagich  
 
DAIlarning afzalligi: qulayligi, portativligi, muolajani bajarish tezligi, nisbatan 
arzonligi  
Kamchiliklari: 
•   aerozolning yuqori tezligi; 
•   freonning past harorati DAI ishlatishda reflektor nafas olishda qiyinchilik 
tug‗dirish mumkin; 
•  Aerozolning  faqat taxminan 30-40% zarrachalari  respirabel razmerlarga ega 
(menee 5 mkm); 
Patsientning nafas olishi ingalyatorning aktivatsiyasiga sinxronlanish lozim 
DAI tarkibiga DM tashqari propellent va surfaktantlar kiritiladi. 
 Surfaktant vazifasi- DM suspeziyasini turg‗unlashtirish va klapanni yaxshi 
ishlashini ta‘minlash («moylash»): oleinovaya kislota, sorbitan-monooleat, 
sorbitan trioleat, fosfatidil letsitin (0,1%- 2%). 
Propellentlar sifatida ilgari freon — xlorftoruglerod (XFU). 
DAI qo‗llashdagi muammolarni (nafas olish va DAI aktivatsiya qilish jarayonlarni 
sinxronlashtirish) echilishi: 
•   nafas olish bilan aktivlanadigan moslamalarni  qo‗llash «legkoe dыxanie» 
turdagi; 
•  YOrdamchi  moslama – speyser bilan ta‘minlangan DAIlarni qo‗llash.  
       Ularni qo‗llashda  nafas olish va ingalyatorni faollashtirish jaraenlari koordinatsiya 
(moslanadi) qilinadi  
Speyser-  ingalyasion  rezervuar  kamera  ko‗rinishidagi  yordamchi  nafas  olish 
moslamasi.  
          Speyserlar yordamida DAI  takomillashtirishning afzalliklari: 
 og‗iz  bo‗shligi  va  ingalyator  orasida  oraliq  uzaytirilganligi  sababli  aerozol 
tezligi kamayadi, uning harorati qisman ko‗tariladi, propellent bo‗g‗lanadi; 

---

191 
 
Oqibatda DM tomoq va og‗iz bo‗shlig‗idagi depozitsiyasi kamayadi (bu esa DM 
ni absorbsiyasini mini-mallashtiradi), patsientlarda reflektor yo‗tal paydo bo‗lish 
xolatlari kamayadi; 
Natijada malalliy nojo‗ya va rezobtiv ta‘sirlari kamayadi. 
 
 
Rasm 2.Speyserlar turli razmerda va shaklda ishlab chiqariladi. 
 
 
 
Rasm 3. Zamonaviy  speyserlar vakili- Jet-sistema 
Moslama   ikkita polipropilenli yarimsferalardan (polusfer) tashkil topgan va ular 
diametri 10sm ega bo‗lgan dumalok kamerani hosil qiladi