58
• dermatologiya;
• ginekologiya va boshq.
Hozirgi vaqtda polimer dorivor pardalarning quyidagicha tasniflanishi taklif
etilgan:
1. Organizmga ta‘sir qilish xususiyati bo‗yicha:
• umumiy ta‘sir ko‗rsatadigan PDP;
• maxalliy ta‘sir ko‗rsatish uchun PDP
2. Qo‗llanilishi bo‗yicha:
- dermatologik;
- oftalmologik PP
- og‗iz bo‗shlig‗iga o‗rnatiladigan PP
- rinologik PP va boshq
3. Tarkibi bo‗yicha:
- birkomponentli;
- ko‗pkomponentli
4. O‗ziga xos tuzilishi bo‗yicha:
• monoqavatli PDP lar;
• biqavatli PDP lar;
5. Patologik joyda o‗zini tutishi bo‗yicha:
• biodegradatsiyalanadigan PDP lar;
• bioeriydigan PDP lar.
Bu applikatsion dori shakli o‗z navbatida
quyidagi talablarga javob berishi
kerak:
- yuqori adgezion qobiliyatga ega bo‗lishi;
- terining va shilliq qavatlarning anatomo-fiziologik
xususiyatlarini buzmasligi;
-og‗riqli sindromlarni bartaraf qilishi va shikastlangan zonani tezroq epitelizatsiya
qilishga yordam berishi;
- BFM larni ta‘sirini uzaytirishi, aniq dozani va vaqt davomida preparat
konsentratsiyasini bir me‘yorda bo‗lishini ta‘minlash;
- biodestruksiya jarayonida zaharli mahsulotlarni ajratmasligi;
- qo‗llashda, saqlashda va tashishda qulayligi.
Xozirda PDP shaklida turli farmakologik guruxlarga mansub bo‗lgan DM keng
qo‗llaniladi. PDPda qo‗llanilgan polimerlar tabiatiga ko‗ra DMning maxalliy yoki
umumiy ta‘siri namoyon bo‗ladi. Polimer dorivor pardalar orasida ko‗p qismini
mahalliy ta‘sirga ega bo‗lgan pardalar tashkil etadi. Bu guruh ichidan hammasidan
ko‗ra ko‗p tarqalgani va o‗rganilgani bu ko‗z polimer pardalar (KPP). KPPlari ko‗z
suyuqligiga dori moddasini etkazib berish uchun tavsiya qilinadi. KPPlari biologik
birlashgan polimerlar asosida ko‗z pato-logiyasini davolash uchun ishlatiladi. Ular o‗z
tarkibida virusga qarshi, shamollashga qarshi, regenerativ va midriatik vositalar saqlab,
davolash samarasini oshiradi hamda uni bir marta qabul qilinganida ko‗zning oldingi
kamerasi zonasida dori modda terapevtik konsentratsiyasi vujudga keladi. Xozirda
apilak, pilokarpin va vitaminlar, atropin, kanamitsin, sulfapiridazin-natriy, fibrinolizin,
deksametazon, taufon, emoksipin, dikain, florenal va neomitsin saqlovchi KPPlari
yaratilgan.Ular bakteriyali va virusli kon‘yunktivitlarda – ko‗zning oldingi kamerasini
turli xil patologik o‗zgarishlarini hamda keratitlarni, iridotsiklitlarni, glaukomani,
kon‘yunktivitni, ko‗zning allergik kasalliklarini, travmatik va operatsiyadan keyingi
gematomalarni davolashda qo‗llaniladi keng qo‗llaniladi. Ko‗z pardalari ko‗z
kon‘yunktivasiga qo‗yilganda, ular ko‗z suyuqligi ta‘sirida 10-15 soniyadan so‗ng
59
elastik holatga o‗tib, 40-60 soniya ichida ko‗z unga o‗rganadi va hech qanday
noqulaylik sezilmaydi. Polimer pardaning erish dinamikasi quyidagicha bo‗ladi: 10-15
daqiqadan so‗ng parda chetlarining shakli o‗zgaradi. 20-30 daqiqadan so‗ng ko‗z
suyuqligi bilan moslasha oladigan qovushqoq massa hosil bo‗ladi, lekin 45-50
daqiqadan so‗ng ham ko‗z qorachig‗ida parda bo‗lakchalari borligi seziladi. 75-90
daqiqadan keyin polimer parda to‗liq eriydi. Eritma ko‗z olmasining sathini yupqa
parda bilan qoplaydi, lekin parda ko‗rishga halaqit bermaydi. Pardaning erishi bir
me‘yorda uzoq davom etganligi uchun dorilarning ta‘siri ham uzayadi. Ko‗z dori
pardalarni YUMB eritmalari (PVP, natriy-KMS, kollagen va boshqalar) asosida
tayyorlanadi. Ko‗z pardasini tayyorlash uchun ko‗z suyuqligida eriydigan, ko‗z
to‗qimalari bilan moslasha oladigan, mutlaqo betaraf polimerlar olinadi. Asosan KPPlar
tuxumsimon plastinka shaklida bo‗lib, ularning katta kichikligi 9 x 4x 0,3 mm, og‗irligi
og‗irligi 10-30 mg atrofida bo‗ladi. KPPlarning ko‗rinishi 1-rasmda keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: