O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi farmakognoziya fanidan amaliy mashg’ulotlar bo’yicha o’quv qo’llanma

Ish uchun kerakli asbob-uskuna va reaktivlar: 
50-100 ml kimyoviy stakanlar, 
pipetkalar, o’lchov idishlari, distillangan suv, metil ko’ki indikatori, tushь eritmasi, 
KOH yoki NaOH ning 10% eritmasi, 96
0
etil spirti, qo’rg’oshin atsetatning 10% 
eritmasi, issiq suvda ivitilgan zig’ir urug’i.
Ishning borish tartibi:
– suvda ivitib qo’yilgan zig’ir urug’ini idishi bilan silkitmasdan olinib, suv eritmasiga 
asta tush eritmasidan solinadi. Tush eritma rangini bo’yaydi, ammo zig’ir urug’i 
atrofida shilliq moddalar ajralganligi uchun ularning atrofi bo’yalmaydi. Xuddi shu 
ishni metil ko’ki indikatori bilan xam olib borilsa bo’ladi. Metil ko’ki indikatori zig’ir 
urug’i atrofini eritma rangiga qaraganda ko’proq ko’k rangga bo’yaydi.
– zig’ir urug’i ivitilgan suvdan 25 ml olib, unga kaliy yoki natriy ishqorining 10% 
1-Topshiriq:
 kraxmallarni mikroskop ostida ko’ring, rasmlarini chizing
hamda farqlab bering? 
1. Kartoshka kraxmali – kartoshka (
Solanium tuberosum
L.)
2. Bug’doy kraxmali – bug’doy (
Tritycum vulgare
L.)
3. Makkajuxori kraxmali – makkajo’xori (
Zea mays
L.)
4. Guruch kraxmali – sholi (
Oryza sativa
L.)

---

47 
eritmasidan 5 ml solinsa, eritma rangi sariq rangga bo’yaladi;
– zig’ir urug’i ivitilgan suvdan 25 ml olib, unga 10 ml 96
0
etil spirtidan yoki 
qo’rg’oshin atsetatning 10% eritmasidan 5 ml solinsa, zig’ir urug’idan ajralib chiqqan 
shilliq moddalar cho’kmaga tushadi. 
 
 
Nazorat savollari: 
1. Kraxmalning tuzilishi va qo‘llanilishi ayting.
2. Kraxmalni amiloza va amilopektindan iborat ekanligi qanday aniqlanadi?
3. Shilliq moddlar nima va ularning ahamiyati? 
4 Shilliq moddlarga qanday sifat reaksiyalari qo‘llaniladi?
5. Zig‘ir, Dorivor gulhayri va Katta zubturumlar tarkibidagi shilliq moddlar necha % 
tashkil etadi va ularni qo‘llanilishi.
6. Patologik shilliq moddalar nima, ularni guruhlanishi va ahamiyati.