O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi farmakognoziya fanidan amaliy mashg’ulotlar bo’yicha o’quv qo’llanma

Barg labchasining tuzilish xili: 
 
a
– anomotsitli; 
b 
– anizotsitli; 
v
– paratsitli; 
g
– diatsitli; 
d 
– tetratsitli 
Epiderma trixomalari 
 
 
tukchalar: 
oddiy bir xujayrali:
 
a
– ikki shoxli;
b
– retortasimon ;
v
– T-simon;
g
– qattiq tukli 
holli kutikula bilan 
oddiy ko’p xujayrali: 
 
a
– bir qatorli; konussimon; 
b 
– shoxlangan; 
v
– 
yulduzsimon 

---

149 
 
 
 
bezsimon yoki boshli: 
 
a
– bir xujayrali oyoqcha va 
ko’p xujayrlari boshchali; 
b
– 
ko’p xujayrali bir qator oyoqcha 
va bir xudayrlari boshchali; 
v
– 
ko’p xujayrlari oyoqcha va ko’p xujayrlari boshchali; 
g 
– asosi 
ko’p xujayrlari bo’lgan o’tkir qil
bezchalar: 
 
a
– yasnotkadoshlarda; 
b
– murakkabguldoshlarda; 
1
– yuqoridan 
ko’rinishi; 
2
– yondan ko’rinishi 
 
Kiritmalar 
 
 
 
kalьtsiy oksalat kristallari: 
 
a
– yakka; 
b
– druzlar; 
v 
– rafidlar; 
g
– stiloidlar; 
d
– kristal 
qumlar;
e
– o’tkazuvchi yoki mexanik to’qimaning krisstallar saqlovchi 
ustki xujayralari 
tsistolitlar: 
 
 
a
– qichitqi o’tda;
b
– anjirda;
v
– qulmoqda;

---

150 
g
– nashada 
ajratuvchi tuzilmalar: 
 
a
– shilliqdan iborat bo’lgan idioblast xujayralar; 
b
– efir moyi 
saqlovchi idioblastlar; 
v
– sxizogen smola yo’li; 
g
– sxizogen efir 
moyi kanali; 
d
– lizogen ajratuvchi xujayra; ye – bo’g’imli sut 
kanallari (uzunasi va ko’ndalangiga kesimi)
 
 
Adonis er ustki qismi 
(o‘simlik nixoyatda zaxarli!)
 
O‘simlikning nomi
. bahorgi adonis - 
Adonidis vernalis
. 
Oilasi
. Ayiqtovondoshlar - Ranunculaceae. 
Bahorgi adonis ko‘p yillik kalta va ko‘p boshli ildizpoyali o‘t o‘simlik. poyasi bir 
nechta, tik o‘suvchi, shoxlanmagan yoki kam shoxli, serbarg bo‘yi 5-20 sm, gullab 
bo‘lgandan so‘ng 40 sm ga etadi. bargi oddiy, panjasimon 5 bo‘lakka ajralgan, poyada 
bandsiz o‘rnashgan. guli yakka-yakka joylashgan. 
Mevasi ko‘p yong‘oqli to‘p meva. aprel-may oyida gullaydi mevasi iyunda etiladi. 
Geografik tarqalishi
. bu o‘simlik qora tuproqli erlarda o‘sadi. sibir, shimoliy kavkaz, 
volga bo‘yi, kemerova, chelyabinsk, boshqirdistonda, ukrainada o‘sadi. 
Mahsulot tayyorlash
. er ustki qismi gullagandan boshlab terilaveradi (o‘rib olinadi) 
va 50-60 da quritiladi. 
Mahsulotni tashqi ko‘rinishi
. tayyor mahsulot o‘simlikning poyasi, bargi, guli va 

---

151 
meva aralashmalaridan iborat. poyaning uzunligi 10-30 sm. bargi panjasimon 5 ga 
ajralgan, shundan 2 tasi pastkisi kalta, qolgan 3 tasi bir-biriga teng, pastki ikkitasi 
patsimon, 3 tasi esa qo‘shaloq patsimon ajralgan. barg bo‘lakchalari ipsimon, tekis 
qirrali, uzunligi 1-2 sm, eni 0,5-1 mm. guli yirik, d =3,5 sm. kosacha bargi 5-8 sm, 
tojbargi 10-20 ta tilla rangda. mevasi ko‘p yong‘oqli (30-40 ta) bo‘lib, umumiy 
ko‘rinishi cho‘ziq-sharsimon uzunligi 20 mm. yong‘oqchaning uzunligi 4-5 mm, 
teskari tuxumsimon shaklda.