O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi farmakognoziya fanidan amaliy mashg’ulotlar bo’yicha o’quv qo’llanma

Dorivor preparatlari.
Qaynatma, quruq ekstrakt, kukun (poroshok), sharbat. 

---

34 
Kubik shaklida qirqilgan ildiz nafas olish yo'llari kasalliklarida ishlatiladigan 
turli yig'malar (Species pectoralis va boshqalar) tarkibiga kiradi. Qaynatma 
ildizdan faqat sovuq suvda tayyorlanadi (mahsulotdan shilliq modda ajralib 
chiqadi, kraxmal suvda erimasligi sababli qaynatmaga o'tmaydi). Dorivor 
gulxayri o'simligining yer ustki qismidan ajratib olingan uglevodlar 
aralashmasidan «mukaltin» nomli dorivor preparat olinadi. «Mukaltin» 
preparatini balg'am ko'chiruvchi dori sifatida yuqori nafas yo'llari va o'pka 
yallig'lanishi kasalliklarida ishlatiladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ILDIZ VA ILDIZPOYaLAR (Makroskopik taxlil) 
 
1. 
Xom ashyoning tovar ko’rinishi
(butun, kesilgan, po’kakdan tozalangan yoki 
tozalanmagan): 
2. 
Er ostki organ xili
(ildiz, ildizpoya ildizlar bilan, ildizpoya, tuganak, tuganak-
piyozbosh, piyozbosh va boshq.) : 
1-Topshiriq: Dorivor Gulxayri ildizini 1-shakl bo’yicha
makroskopik taxlil va mikroskopik taxlil qiling va xulosalarni yozing. 
a)Talaba
 
yuqorida keltirilgan ma’lumotdan, o’simlik maxsuloti yoki 
gerbariydan foydalanib,maxsulotning morfologik diagnostik bеlgilarini 
tasvirlaydi,ularga oid 7-sxema mе’yoriy-tеxnik xujjatlarni o’rganib, ularni 
lotincha va o’zbеkcha nomlarini yozadi , tashqi ko’rinishini tasvirlaydi va 
solishtiradi.
 
b) O’rganilayotgan mahsulotning mikroprеparatini tayyorlang va uni 
mikroskop ostida o’rganib, ilovalarda kеltirilgan chizmadan foydalanib, 
mazkur mahsulotga tеgishli mе’yoriy-tеxnik xujjatning «Mikroskopiya» 
bo’limida kеltirilgan diagnostik bеlgilarini toping. Bayonnoma daftarga 
o’rganilgan mahsulotning anatomik tuzilishini chizing.

---

35 
3. 
Shakli 
(
ildiz:
tsilindrsimon, konussimon, yumaloq-yassi, ipsimon va boshq.; 
ildizpoya:
to’g’ri, qayrilgan yoki shoxlangan, ko’p boshli, tsilindrsimon yoki yassi, 
chetkasimon, ilgaksimon, to’liq yoki yarim va boshq.; 
piyozbosh va tuganak-
piyozbosh:
sharsimon, tuxumsimon, uzunchoq, yassi va boshq.; 
tuganak:
sharsimon, ovalsimon, yassi, dugsimon va boshq.) : 
4. 
Yuzasi:
yer ostki qismlardan tozalanmagan (tekis yoki ajinli, ko’ndalang va 
uzunasiga kesimda burmalar, barg va poya qol-diqlari, kesilgan ildiz qismlarining 
mavjudligi va boshq.) : 
5.