O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi

Axborot xavfsizligiga tahdidlar
Axborot xavfsizligi tahdidlari dasturiy ta'minotga hujumlar, intellektual mulkni o'g'irlash, identifikatsiyani o'g'irlash, asbob-uskunalar yoki ma'lumotlarni o'g'irlash, sabotaj va ma'lumotlarni tovlamachilik kabi ko'plab bo'lishi mumkin.
Tahdid xavfsizlikni buzish va ob'ekt yoki qiziqish ob'ektlarini salbiy o'zgartirish, o'chirish, zarar etkazish uchun zaiflikdan foydalanishi mumkin bo'lgan har qanday narsa bo'lishi mumkin.
Dasturiy ta'minot hujumlari viruslar, qurtlar, troyan otlari va hokazolar tomonidan hujum qilish demakdir. Ko'p foydalanuvchilar zararli dasturlar, viruslar, qurtlar, botlar bir xil narsalar deb hisoblashadi. Ammo ular bir xil emas, faqat o'xshashlik shundaki, ularning barchasi zararli dastur bo'lib, ular boshqacha harakat qiladi.
Zararli dasturiy ta'minot ikki atamaning birikmasidir - zararli va dasturiy ta'minot. Shunday qilib, zararli dastur asosan intruziv dastur kodi yoki tizimda zararli operatsiyalarni bajarish uchun mo'ljallangan har qanday narsa bo'lishi mumkin bo'lgan zararli dasturlarni anglatadi. Zararli dasturlarni 2 toifaga bo'lish mumkin:

1. 
   Infektsion usullari (Malware)
   
2. 
   Zararli dastur harakatlari
   

INFEKTSION (Malware) usuli asosidagi zararli dasturlar quyidagilar:
Virus - Ular qo'shiqlar, videolar va boshqalar kabi asosiy kompyuterdagi dasturga ulanib, o'zlarini ko'paytirish qobiliyatiga ega va keyin ular butun Internet bo'ylab sayohat qilishadi. Creeper virusi birinchi marta ARPANET da aniqlangan. Masalan, fayl virusi, makrovirus, yuklash sektori virusi, yashirin virus va boshqalar.
Qurtlar - Qurtlar ham tabiatda o'z-o'zidan ko'payadi, lekin ular xost kompyuteridagi dasturga ulanmaydi. Virus va qurtlar o'rtasidagi eng katta farq shundaki, qurtlar tarmoqdan xabardor. Agar tarmoq mavjud bo'lsa va maqsadli mashinada ular juda ko'p zarar etkazmasalar, ular bir kompyuterdan ikkinchisiga osongina o'tishlari mumkin, ular, masalan, qattiq diskda bo'sh joyni iste'mol qiladilar va bu kompyuterni sekinlashtiradi.
Troyan - Troyan tushunchasi viruslar va qurtlardan butunlay farq qiladi. Troyan nomi yunon mifologiyasidagi "Troya oti" ertakidan olingan bo'lib, yunonlar troyaliklarga sovg'a sifatida berilgan katta yog'och otga o'z askarlarini yashirib, qal'ali Troya shahriga kirishga muvaffaq bo'lganliklarini tushuntiradi. Troyanlar otlarni juda yaxshi ko'rishgan va sovg'aga ko'r-ko'rona ishonishgan. Kechasi askarlar chiqib, shaharga ichkaridan hujum qilishdi.
Ularning maqsadi qonuniy ko'rinadigan dasturiy ta'minot ichida o'zlarini yashirishdir va bu dasturiy ta'minot bajarilganda ular ma'lumotlarni o'g'irlash yoki ular uchun mo'ljallangan boshqa maqsadlarda o'z vazifalarini bajaradilar.
Ular ko'pincha sizning bilimingiz va ruxsatingizsiz tizimingizga kirishi va qimmatli ma'lumotlaringizni o'g'irlashi uchun zararli dasturlar yoki yovuz foydalanuvchilar uchun orqa eshik shlyuzini taqdim etadi. Masalan, FTP troyanlari, proksi troyanlari, masofaviy kirish troyanlari va boshqalar.
Botlar -: qurtlarning rivojlangan shakli sifatida ko'rish mumkin. Ular avtomatlashtirilgan jarayonlar bo'lib, odamlarning o'zaro ta'sirini talab qilmasdan Internet orqali o'zaro ta'sir qilish uchun mo'ljallangan. Ular yaxshi yoki yomon bo'lishi mumkin. Zararli bot bitta xostni yuqtirishi mumkin va yuqtirgandan so'ng Botnet deb nomlangan tarmoqqa ulangan barcha virusli xostlarga buyruqlar beradigan markaziy serverga ulanish o'rnatiladi.