|
TOSHKENT ARXITEKURA –QURILISH INSTITUTI “QURILISHNI BOSHQARISH” FAKULTETI Ko`chmas mulkdan foydalanishni tashkil etish va boshqarish MAVZU:Developmentning chet el tajribasi BAJARDI: KOMOLOV E TEKSHIRDI: YUSUPDJONVA N REJA: - Developmentning asosiy tushunchalari.
- Developmentning samaradorligi.
3. Developmentning chet el tajribasi.
Kirish
Yer uchastkalari, hududlar, inshootlar va boshqa ko`chmas mulk obyektlarini o`zlashtirish va rivojlantirish bilan bog`liq tadbirkorlik faoliyati ko`chmas mulk bozorida alohida ahamiyat kasb etadi. Rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda bu faoliyat “development” deb ataladi. Developmentning namoyon bo`lish mohiyatini quyidagicha ko`rsatish mumkin:
- Moddiy jarayonlarni qayta shakllantirish natijasida daromad olish maqsadidagi tadbirkorlik faoliyatining muhim turi;
2) Binolar, inshootlar yoki yer uchastkasida qurilish (ta‘mirlash) va boshqa ishlar olib borish natijasida ko`chmas mulk obyektining qayta shakllantirilishi yoki uni yangi nisbatan kattaroq qiymatga ega ko`chmas mulk obyektiga o`zgartirish.
Development (ingl.) – rivojlanish, iqtisodiy va ijtimoiy tuzilmalarni qamrab oluvchi, sifatli baholanishni talab qiluvchi uzoq muddatli jarayon.
Development -tadbirkorlik faoliyatining shakli sifatida loyiha ishtirokchilari guruhini tuzish, bozorni o`rganish, marketing, loyihalash, qurilish, moliyalashtirish, buxgalteriya hisobi, mulkni boshqarish va boshqalarni o`z ichiga oluvchi ko`chmas mulk obyekti rivojlanishi (shakllanishi)ning investitsion jarayonida namoyon bo`ladi. Bunday faoliyat sohasi uzoq hayot sikliga ega anchagina katta investitsiyalarni talab qiladi va ko`chmas mulk obyektlari uzoq vaqt davomida pul mablag`larining doimiy oqimini ta‘minlab turishlari mumkin. Shunday qilib, development investitsion loyihaning bir turi bo`lib hisoblanadi.
Milliy amaliyotda development, o`zining klassik ko`rinishida, Toshkentda o`tgan asrning 90–yillarida, shaharda ”bank uylari” deb nomlanuvchi uylar qurilishi boshlangan vaqtda yuzaga kelgan. Turli xil banklarning kreditlari hisobiga shaharda turar joy uylari qurilgan. Bitta yer uchastkasining o`zida bir nechta uylar yoki butunlay alohida dahalar qurilishi rejalashtirilgan. Yerning muhandislik tayyorgarligi markazlashtirilgan holda bajarilgan, hududlardagi qurilish reglamenti ishlab chiqilgan, tabiiy monopoliyachilar bilan kelishuvlar amalga oshirilgan, keyin esa dahalarni lotlarga bo`lib, “kim oshdi savdolari”ga taqdim etilgan. Yer sotib olgan qurilish tashkilotlari esa darhol qurilish ishlariga kirishishlari mumkin bo`lgan.
Barcha o`ziga xos developmentni yuritish yo`nalishiga ega. Bunda sobiq quruvchilar (“SU-12”, “SU-159”, “SU Mosstroy”, “Gabus”), ishbilarmon riyeltorlar, yirik moliya – sanoat guruhlar bo`linmalari yoki kompaniyalar rivojlanib bormoqdalar. Ularning barchasi yagona strategiyaga: asosiy fondlarni faol o`stirish va investitsiya – qurilish jarayonining barcha bosqichlarining to`liq nazoratini amalga oshiruvchi tizimni tashkil etishga tayanadilar. Investitsion kapitalni o`stirish developerlarga nisbatan yirik loyihalarni amalga oshirish imkonini beradi. Shuni ta‘kidlab o`tish kerakki, investitsion faoliyat developerlarga asosiy daromadni keltirsa, development o`z navbatida faoliyat sifatida foydani maksimallashtirish imkoniyatini yaratib beradi. Investor va developer funksiyalarining bitta shaxsda jamlanishi – bu faoliyat turlarining eng samarali birlashtirilishidir
Development – bu shunday yo`nalishki, unga biznesning boshqa daromadli yo`nalishlari o`z daromadlarining salmoqli qismini o`tkazadilar, qarzga olingan vositalarning erkinligi, ularning oborotga kiritilish mexanizmining rivojlanishi va moliyaviy instrumentlarning xilma xilligi developmentning rivojlanishi va amal qilishiga qulay muhit yaratib beradi. Shu bilan birga, development, tadbirkorlikning boshqa turlari kabi nafaqat regiondagi investitsion iqlimga, balki mamlakatdagi servis madaniyatiga ham bog`liqdir.
Development bir nechta o`ziga xos xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
- ishning natijalari uchun kompleks javobgarlik;
- loyihalarning yuqori darajadagi kapital talabligi;
- investitsion siklning uzoq muddatliligi;
- loyihaning bo`linmasligi;
- innovatsion xarakter;
- xizmatlar/tovarlarning maksimal komplekslanishi;
- faoliyatning moliyaviy natijalarini yaxshilash;
- ishlarning yuqori sifatini ta‘minlash.
Developmentning mohiyati – bu ko`chmas mulk sohasida
investitsion loyihalarini boshqarish bo`lib, u o`z ichiga quyidagilarni oladi:
iqtisodiy samarali bo`lgan developerlik loyihasini tanlash;
loyihani amalga oshirish uchun eng optimal vaqtni tanlash;
loyihani amalga oshirish uchun tegishli organlardan lozim
ruxsatnomalar olish;
investitsiyalarni jalb qilish shartlarini aniqlash, kerak vaqtda
ularni qaytarish mexanizmi va shakllarini ishlab chiqish;
investorlarni qidirish va jalb qilish hamda pudratchilarni tanlash,
ularning faoliyatini moliyalashtirish va ishlarini nazorat qilish;
qurilish “nou-xau”laridan foydalanish;
yaratilgan ko`chmas mulk obyektini realizatsiya qilish yoki uni buyurtmachiga foydalanishga topshirish.
E’tiboringiz
uchun
Raxmat !!!
Do'stlaringiz bilan baham: |
